Türkiye’nin en yüksek kapasiteli elektronik istihbarat ve dinleme üssü olan ve ‘Bayrak Garnizonu’ olarak da bilinen Genelkurmay Elektronik Sistemler (GES) Komutanlığı’nın sivil kontrole geçip Milli İstihbarat Teşkilatı’na (MİT) bağlanması için çalışma başlatıldı.
Başbakan Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla bir süre önce başlatılan çalışmanın yakın süre içinde tamamlanması halinde MİT’in Elektronik Teknik İstihbarat (ETİ) biriminin de Ankara’nın güneyinde, Haymana yolunda konuşlu Bayrak Garnizonu’na taşınması öngörülüyor.
Radikal Gazetesi Ankara Temsilcisi Murat Yetkin'in haberine göre, konu üzerine ‘askeri kaynaklar’ çalışmayı şu sözlerle doğruladı: “GES ve MİT’in faaliyetlerini daha iyi koordinesi ve duplikasyonların (iki kurumun aynı anda aynı hedef üzerinde çalışmasının, iş tekrarının-MY) önlenmesi ile ilgili bir çalışma yürütülmektedir.”
‘MİT’e yakın kaynaklar’ ise konu üzerine daha ayrıntılı şu bilgileri verdiler: “Teknik olarak dinleme faaliyeti hem maddi, ekonomik yönden hem de personel yönünden çok pahalı bir faaliyettir. Bu iki kurum faaliyetinin birleştirilmesi için yakın zamanda Genelkurmay ile bir çalışmaya girildi. Genelkurmay’ın GES’i MİT’e devretmesiyle hem ekonomik yönden hem de teknik güçlerin birleştirilmesi yönünden büyük tasarruf sağlanacağı değerlendiriliyor. Birleşmenin nasıl, ne tür yapılanma ile gerçekleştirileceği konusu henüz kesin değil. Şu anda görüşmeler devam ediyor. Yakında MİT’e devrinin sağlanacağı bekleniyor.”
GES KOMUTANLIĞI NEDİR?
GES komutanlığı, diğer adıyla Bayrak Garnizonu, Türkiye’nin en yüksek kapasiteli elektronik istihbarat ve dinleme üssü. Genelkurmay Başkanlığı’nda Muharebe ve Elektronik Bilgi Sistemleri (MEBS) Başkanlığı’na bağlı olarak görev yapan, tugay seviyesinde bir birlik. Soğuk Savaş zamanında ABD’liler tarafından Sovyetler’e karşı istihbarat toplamak amacıyla 1950’lerin sonunda kurulmaya başlamış, daha sonra NATO ve milli kontrole verilmişti.
Burada yer alan dinleme cihazları ve antenler, Afganistan’dan Somali’ye kadar Türk birlikleriyle doğrudan kriptolu haberleşmeyi sağlayacak, Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu ülkelerinden elektronik izleme yapacak, uydu ve yer sistemlerine sahip.
O kadar ki, 1 Mart 2003’te ABD’nin Irak’a Türk topraklarının kullanarak işgal harekâtını başlatması yönündeki hükümet tezkeresinin Meclis tarafından reddi üzerine getirilen ikinci tezkere çerçevesinde GES komutanlığı çok özel görevler üstlenmişti. Kaynaklara göre, bunlar arasında, ABD’nin Irak’a hava harekâtı sırasında, Irak’ın kuzey kesimine elektronik karartma uygulanması ve hedeflerin elektronik olarak işaretlenmesi yoluyla Amerikan uçaklarının vurmasının sağlanması da bulunuyordu.
Türkiye’nin asli askeri elektronik istihbarat üssü olan GES’teki ileri teknoloji ürünü izleme ve dinleme cihazlarının, istihbarat toplamakla görevli diğer kurumlar olan MİT, Emniyet, Jandarma ve Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nda (TİB) bulunmadığı, uzmanlarca ifade ediliyor. GES’in elindeki uydu ve yer antenleriyle Türkiye’nin içi ve yakın çevresinde dinleyemeyeceği telefon ve izlemeye alamayacağı elektronik cihazın bulunmadığı öne sürülüyor.
NEDEN ÖNEMLİ?
Bayrak Garnizonu, kamuoyunda yaygın olarak ilk kez ‘Bayrak Harekâtı’ kod ismi verilen 12 Eylül 1980 askeri darbesinde harekât iletişim üssü olarak kullanılması münasebetiyle duyulmuştu.
Yıllarca Türkiye’nin en gizli askeri üslerinden biri olarak bilinen GES Komutanlığı’nın bu özelliği, tıpkı Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’a suikast girişimi iddiası sonrasında Seferberlik Tetkik Kurulu’nun aranması örneğinde olduğu gibi, son soruşturmalar çerçevesinde değişmişti.
Örneğin, 2008 Şubat’ında GES Komutanı Tuğgeneral Münir Erten’e ait olduğu öne sürülen ve iki gün sonra Kuzey Irak’a başlatılacak sınır ötesi harekâttan bahsedilen bir telefon konuşmasının kaydı, internette yayımlanmıştı. Bu yayın, PKK tarafından sınır ötesi harekâtların başa-rsızlığını gösteren propaganda malzemesi olarak kullanılmıştı.
Son olarak, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin gizli bilgilerini fuhuş tuzakları dahil çeşitli yöntemlerle elde edip menfaat karşılığı satmakla suçlanan casusluk şebekesi soruşturması çerçevesinde, Ekim 2010’da GES Komutanlığı’nda da arama yapılmıştı.
Kaynaklar, GES’in MİT’e devri için çalışma başlatılmasının bu gelişmelerin sonrasına rastladığına dikkat çekiyorlar.
Başbakan Erdoğan’ın talimatının Genelkurmay Başkanı Orgeneral Işık Koşaner ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın kendi kadrolarına iletilmesiyle başlatılan çalışmanın, öteden beri sorun olan istihbarat koordinasyonunun ötesinde siyasi-sembolik bir anlamı da var. 12 Eylül’ün de simgesi haline gelen askeri istihbarat üssünün MİT’e devredilmesi çalışmalarının başlatılmasının, siyaset-asker ilişkileri açısından da bir dönüm noktası sayılıyor. 1990’lara kadar tamamen Genelkurmay’ın kontrolünde olan MİT’in kademeli olarak sivilleşmesi, MGK’nın sivil ağırlığa geçmesi ardından askeri elektronik istihbaratın da MİT üzerinden sivil kontrole geçiyor olması, idarenin sivilleşmesi bakımından önem taşıyor. Bu adım, sonuca ulaştığında, Fidan’ın MİT Müsteşarı olarak atanması ardından en önemli yeniden yapılanma çalışması da olacak.
Başbakan Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla bir süre önce başlatılan çalışmanın yakın süre içinde tamamlanması halinde MİT’in Elektronik Teknik İstihbarat (ETİ) biriminin de Ankara’nın güneyinde, Haymana yolunda konuşlu Bayrak Garnizonu’na taşınması öngörülüyor.
Radikal Gazetesi Ankara Temsilcisi Murat Yetkin'in haberine göre, konu üzerine ‘askeri kaynaklar’ çalışmayı şu sözlerle doğruladı: “GES ve MİT’in faaliyetlerini daha iyi koordinesi ve duplikasyonların (iki kurumun aynı anda aynı hedef üzerinde çalışmasının, iş tekrarının-MY) önlenmesi ile ilgili bir çalışma yürütülmektedir.”
‘MİT’e yakın kaynaklar’ ise konu üzerine daha ayrıntılı şu bilgileri verdiler: “Teknik olarak dinleme faaliyeti hem maddi, ekonomik yönden hem de personel yönünden çok pahalı bir faaliyettir. Bu iki kurum faaliyetinin birleştirilmesi için yakın zamanda Genelkurmay ile bir çalışmaya girildi. Genelkurmay’ın GES’i MİT’e devretmesiyle hem ekonomik yönden hem de teknik güçlerin birleştirilmesi yönünden büyük tasarruf sağlanacağı değerlendiriliyor. Birleşmenin nasıl, ne tür yapılanma ile gerçekleştirileceği konusu henüz kesin değil. Şu anda görüşmeler devam ediyor. Yakında MİT’e devrinin sağlanacağı bekleniyor.”
GES KOMUTANLIĞI NEDİR?
GES komutanlığı, diğer adıyla Bayrak Garnizonu, Türkiye’nin en yüksek kapasiteli elektronik istihbarat ve dinleme üssü. Genelkurmay Başkanlığı’nda Muharebe ve Elektronik Bilgi Sistemleri (MEBS) Başkanlığı’na bağlı olarak görev yapan, tugay seviyesinde bir birlik. Soğuk Savaş zamanında ABD’liler tarafından Sovyetler’e karşı istihbarat toplamak amacıyla 1950’lerin sonunda kurulmaya başlamış, daha sonra NATO ve milli kontrole verilmişti.
Burada yer alan dinleme cihazları ve antenler, Afganistan’dan Somali’ye kadar Türk birlikleriyle doğrudan kriptolu haberleşmeyi sağlayacak, Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu ülkelerinden elektronik izleme yapacak, uydu ve yer sistemlerine sahip.
O kadar ki, 1 Mart 2003’te ABD’nin Irak’a Türk topraklarının kullanarak işgal harekâtını başlatması yönündeki hükümet tezkeresinin Meclis tarafından reddi üzerine getirilen ikinci tezkere çerçevesinde GES komutanlığı çok özel görevler üstlenmişti. Kaynaklara göre, bunlar arasında, ABD’nin Irak’a hava harekâtı sırasında, Irak’ın kuzey kesimine elektronik karartma uygulanması ve hedeflerin elektronik olarak işaretlenmesi yoluyla Amerikan uçaklarının vurmasının sağlanması da bulunuyordu.
Türkiye’nin asli askeri elektronik istihbarat üssü olan GES’teki ileri teknoloji ürünü izleme ve dinleme cihazlarının, istihbarat toplamakla görevli diğer kurumlar olan MİT, Emniyet, Jandarma ve Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nda (TİB) bulunmadığı, uzmanlarca ifade ediliyor. GES’in elindeki uydu ve yer antenleriyle Türkiye’nin içi ve yakın çevresinde dinleyemeyeceği telefon ve izlemeye alamayacağı elektronik cihazın bulunmadığı öne sürülüyor.
NEDEN ÖNEMLİ?
Bayrak Garnizonu, kamuoyunda yaygın olarak ilk kez ‘Bayrak Harekâtı’ kod ismi verilen 12 Eylül 1980 askeri darbesinde harekât iletişim üssü olarak kullanılması münasebetiyle duyulmuştu.
Yıllarca Türkiye’nin en gizli askeri üslerinden biri olarak bilinen GES Komutanlığı’nın bu özelliği, tıpkı Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’a suikast girişimi iddiası sonrasında Seferberlik Tetkik Kurulu’nun aranması örneğinde olduğu gibi, son soruşturmalar çerçevesinde değişmişti.
Örneğin, 2008 Şubat’ında GES Komutanı Tuğgeneral Münir Erten’e ait olduğu öne sürülen ve iki gün sonra Kuzey Irak’a başlatılacak sınır ötesi harekâttan bahsedilen bir telefon konuşmasının kaydı, internette yayımlanmıştı. Bu yayın, PKK tarafından sınır ötesi harekâtların başa-rsızlığını gösteren propaganda malzemesi olarak kullanılmıştı.
Son olarak, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin gizli bilgilerini fuhuş tuzakları dahil çeşitli yöntemlerle elde edip menfaat karşılığı satmakla suçlanan casusluk şebekesi soruşturması çerçevesinde, Ekim 2010’da GES Komutanlığı’nda da arama yapılmıştı.
Kaynaklar, GES’in MİT’e devri için çalışma başlatılmasının bu gelişmelerin sonrasına rastladığına dikkat çekiyorlar.
Başbakan Erdoğan’ın talimatının Genelkurmay Başkanı Orgeneral Işık Koşaner ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın kendi kadrolarına iletilmesiyle başlatılan çalışmanın, öteden beri sorun olan istihbarat koordinasyonunun ötesinde siyasi-sembolik bir anlamı da var. 12 Eylül’ün de simgesi haline gelen askeri istihbarat üssünün MİT’e devredilmesi çalışmalarının başlatılmasının, siyaset-asker ilişkileri açısından da bir dönüm noktası sayılıyor. 1990’lara kadar tamamen Genelkurmay’ın kontrolünde olan MİT’in kademeli olarak sivilleşmesi, MGK’nın sivil ağırlığa geçmesi ardından askeri elektronik istihbaratın da MİT üzerinden sivil kontrole geçiyor olması, idarenin sivilleşmesi bakımından önem taşıyor. Bu adım, sonuca ulaştığında, Fidan’ın MİT Müsteşarı olarak atanması ardından en önemli yeniden yapılanma çalışması da olacak.