Arizona’daki Büyük Kanyon, milyonlarca yıl süren bir erozyon süreci sonucu oluşurken, Ay’daki benzer yapılar için suyun yokluğu nedeniyle oluşum süreci uzun süre bir gizemdi. Ancak yeni yapılan bir araştırmaya göre, Ay’daki büyük kanyonlar, dev bir gök cisminin çarpması sonucu dakikalar içinde şekillenmiş.
DEVASA KANYONLAR NASIL OLUŞTU?
Ay’ın güney kutbu yakınlarında bulunan Schrödinger Krateri’nden dışa doğru uzanan Vallis Schrödinger ve Vallis Planck adlı iki büyük kanyon, bu araştırmanın odağında yer aldı.
Vallis Schrödinger: 270 kilometre uzunluğunda ve 2,7 kilometre derinliğinde.
Vallis Planck: 280 kilometre uzunluğunda ve 3,5 kilometre derinliğinde.
Bu devasa yapılar, Ay’a çarpan büyük bir gök cismi tarafından fırlatılan malzemelerle oluşmuş. Çarpışma anında fırlayan kaya ve toprak parçalarının oluşturduğu devasa izler olarak bilinen "ejecta ışınları", kanyonların temel yapı taşlarını oluşturuyor.
ÇARPIŞMANIN GÜCÜ VE ETKİSİ
Amerika’daki Lunar and Planetary Institute’den gezegen bilimci David Kring ve ekibi, Ay yüzeyine ait görüntüleri analiz ederek, bu çarpışmanın şiddetini modelledi. Araştırmacılar, çarpışmanın gücünün nükleer silahların toplam gücünün 130 katı kadar olduğunu belirledi. Çarpışmanın fırlattığı malzemeler saniyede 0,95 ila 1,28 kilometre hızla hareket etti.
ARTEMİS BU BÖLGEYİ İNCELEYEBİLİR
NASA'nın 2027’de fırlatmayı planladığı Artemis III görevi, Ay’ın güney kutbuna iniş yapacak. Araştırmacılar, bu bölgedeki jeolojik oluşumları daha detaylı incelemek için astronotların fırsat bulabileceğini düşünüyor. Çarpışma sonucu fırlayan malzemelerin iniş noktalarından uzak olduğunu gösteren modeller, astronotların daha derin katmanlara ulaşarak Ay’ın tarihine dair yeni keşifler yapabileceği anlamına geliyor.
Araştırmanın bulguları, Nature Communications dergisinde yayımlandı.