Günümüzde öğrenmenin ne anlama geldiği, nasıl tasarlandığı ve tasarlanması gerektiği gibi sorular etrafında şekillenen 4. İstanbul Tasarım Bienali, Akbank Sanat, Yapı Kredi Kültür Sanat, Pera Müzesi, Arter, SALT Galata ve Studio-X Istanbul olmak üzere Beyoğlu’nda yer alan altı farklı mekâna yayılıyor. Sergilerin yanı sıra birçok etkinliğe de ev sahipliği yapacak bu mekânlar bienalde tasarımla etkileşim halindeki alanlardan birine odaklanan ayrı bir okula dönüşecek.
Bienalde tasarım, mimari, biyoloji, sosyoloji, gastronomi, pedagoji, ekoloji, teknoloji ve ekonomi gibi pek çok farklı alandan, 6 kıtadan 200’ün üzerinde katılımcının sergi ve projeleri yer alıyor. Tasarım eğitiminin nasıl farklı olabileceği, eskiden ve yeniden neler öğrenilebileceği, gelenekselle teknolojinin nasıl bir araya geleceği, farklı ağlar içinde nasıl farklı üretetilebileceği ve nasıl alternatifler yaratılabileceği gibi soruları merkezine alan 4. İstanbul Tasarım Bienali’nde, haritalardan yiyeceklere, ölçüm birimlerinden zamana, el sanatlarından yapay zekâya, resimden uzay istasyonuna kadar tasarımı ve öğrenme biçimlerimizi farklı açılardan ele alan projeler yer alıyor.
CEVAP VEREN DEĞİL SORU SORAN BİR BİENAL: OKULLAR OKULU
Okullar Okulu ana başlığıyla gerçekleştirilen 4. İstanbul Tasarım Bienali, öğrenme için tasarım stratejileri ve tasarım stratejileri için öğrenmeden oluşan bir eğitim ağı oluşturuyor. Denenip onaylanmış tasarım ve eğitim modelleri, dünyanın daimi kriz hâlini ele almak için ihtiyacımız olan cevapları sunamıyor. Asırlık maddi bolluk ve bilgi kıtlığı mantığı tersine dönmüşken önceden hayal dahi edilemeyen karmaşıklıklara değinmek için yeni fikir ve bilgiler aranıyor. Zihinlerimiz, eğitim biçimlerimizi yönlendiren peşin hükümlü sonuçlardan kurtulmalı. Bilmemek, yeni bir şey öğrenmenin ilk adımı.
Bienali yaklaşık 3 kilometrelik bir yürüyüş rotasına yayan Okullar Okulu, hepimizin içgüdüsel olarak bildiği bir şeyin altını çiziyor: Öğrenmek, tek bir binada öngörülen saatlerde gerçekleşen, önceden belirlenen etkileşimlerle sınırlı değil. Yeni fikirler her yerde, her zaman ortaya çıkabiliyor. Ailemizden, arkadaşlarımızdan, komşularımızdan ve yabancılardan bilgi ediniyoruz. İnşa edilmiş çevremizden ve onu yönlendirmek için geliştirdiğimiz araçlardan öğreniyoruz. Hepimiz bir okula dönmüş kentte öğrenicileriz; sokaklar birer koridor, kültür kurumları birer sınıf, depolanmış konular yerine de çokdisiplinli, karmaşık bir yapı mevcut: Bozum, Akışlar, Dünya, Ölçekler, Zaman ve Sindirim.
Okullar Okulu cevaplar önermiyor. Önceden belirlenmiş sonuçlar oluşturmanın sınırlandırıcı yapısı olmaksızın olasılıkların araştırılıp önermelerin denenebileceği bir istisna mekânı sunuyor. Bienalin zamansal ve mekânsal sınırları; şüpheyi, merakı ve bakış açılarında değişimleri teşvik eden yeni fikirleri bir araya getirmek için, genişleyen çözümcülükle yüzleşerek esnetilirken, bu denli süreç odaklı bir yaklaşım bilginin üretildiği aktif bir bölge oluşturuyor. Ve Okullar Okulu soruyor: Ya günümüzde ihtiyaç duyduğumuz okul, sorgulamaya ve halletmeye dayalı kişisel bir tavırda gizliyse?
ALTI MEKAN ALTI OKUL
Akbank Sanat – Bozum Okulu
Bozum Okulu, yeni yapılar oluşturmak için öncelikle var olanı bozarken, onun işlevini değiştirerek yeniden tasarlayan işlere ev sahipliği yapıyor. İnsanlar ve makineler arasındaki sürekli değişen karmaşık ilişkiyi araştıran okul, yeniliklerin esas itici gücünün insan yaratıcılığı olduğunun altını çiziyor. Okulda yer alan projeler arasında, yapay zekâ ile kişilik kazandırılmış, kişisel gelişime açık bir avatar ile insanların emekten özgürleştiği bir geleceğin hayalini kuran bir enstalasyon yer alıyor.
Katılımcılar: Amandine David, Camilo Oliveira, Ersin Altın, Burçak Özlüdil, Augustus Wendell, Amy K. Hoover, FABB ve katkıda bulunanlar, Kerim Bayer, Martina Muzi, Matylda Krzykowski, Annika Frye ve öğrencileri, Nur Horsanalı, Ottonie von Roeder, Stigmergy•Family•Studio•, Studio Makkink & Bey ve katkıda bulunanlar
Yapı Kredi Kültür Sanat – Akışlar Okulu
Akışlar okulu suyun, kültürün, objelerin ve bilginin hem fiziki hem de dijital dünyada nasıl hareket ettiğini, etkileşime dayalı bir ağ oluşturmak için nasıl bir araya geldiğini inceliyor. Çoğunlukla görmezden gelinen veya fark edilmeyen sayısız bağlantı ve değişim ağını araştıran okulda, sokak dilinin aktarımını keşfetmek üzere İstanbul sokaklarında kaydedilen canlı bir radyo programı ve Suriye’yi terk edenlerin anlatılarından oluşan bir gezi rehberi gibi projelerle bu sistemler su yüzüne çıkıyor. Akışlar Okulu, Yapı Kredi tema sponsorluğunda gerçekleşiyor.
Katılımcılar: åbäke, Aformal Academy ve ARK.WORLD, Ana Peñalba, CMP Office, Ebru Kurbak, Irene Posch, So Kanno, Hannah Perner-Wilson, Mika Satomi, Farzin Lotfi-Jam ve Mark Wasiuta, ONAGÖRE, Radioee.net ve Pub Radio, Studio Folder, Taeyoon Choi
Pera Müzesi - Ölçekler Okulu
Ölçekler Okulu, kurulu normları, standartları ve değerleri sorguya açıyor; değer olgusunu nümerik veya finansal terimlerle ölçmenin abesliği ve aleladeliğinin altını çiziyor. Bu okul, değer bildiren her türlü kurumsallaşmış normu sorgulayarak yeniden tasarlayan, standartların ve değerlerin değişkenliğini araştırıyor. Burada sergilenen projeler arasında standart kabul ettiğimiz ölçü birimleri ile güzellik ve güveni ölçmeyi deneyen bir yerleştirme ile piksel ve vektörlerin devrinde santimetre veya inç gibi ölçü birimlerinin hâlâ tedavülde olup olmadığı sorusunu soran bir çalışma da yer alıyor. Ölçekler Okulu, Yeditepe Üniversitesi tema sponsorluğunda gerçekleşiyor.
Katılımcılar: AATB, Ali Murat Cengiz, Alix Gallet, Aslı Çiçek, Bogomir Doringer, Bora Hong, Broomberg&Chanarin, Can Altay, Cansu Cürgen & Avşar Gürpınar, ECAL X MACGUFFIN MAGAZINE, Fictional Journal Collective, Jamie Allen, Judith Seng, Juliette Pépin, Legrand Jäger, Lukas Wegwerth, Mark Henning, Noortje van Eekelen, Pınar Yoldaş, Possible Bodies Collective, SCN, Selim Süme, Unfold
Arter - Dünya Okulu
Dünya Okulu, kapitalist büyümeyi gezegenin doğal kaynaklarının önüne koyan anlayışı sorguluyor ve tersine çeviriyor. Hayatta kalma ve göç gibi olgulara, doğal felaketlerin ardından yaşanan ani çevresel dönüşümlere ve bu felaketlerin yeni kimlik ve topluluk oluşumlarını nasıl tetiklediğine bakıyor. Doğada çözülemeyen plastiklerin yerini alma potansiyeli taşıyan algler yetiştiren veya azgelişmiş ülkelerdeki su kıtlığının sonuçlarını araştıran projelerle bu okul, daha yaşanılır gelecek alternatifleri öneriyor. Dünya Okulu, İstanbul Kültür Üniversitesi tema sponsorluğunda gerçekleşiyor.
Katılımcılar: Andrea Karch, ARVID & MARIE, Atelier Luma Algae Lab, Cihad Caner, Demystification Committee, Design Displacement Group, Disarming Design from Palestine, Fahmy Shahin, Human Rights Foundation, Janna Ullrich, João Roxo, Lukas Engelhardt, Mary Ponomareva, Meeus van Dis, N55, Navine G. Khan-Dossos, New South (Maya Nemeta, Meriem Chabani), Nina Wiesnagrotzki, Sissel Marie Tonn, SO? Mimarlık ve katkıda bulunanlar, SulSolSal, Tattfoo Studio, Theo Deutinger, Thomas Pausz
SALT Galata - Zaman Okulu
Zaman Okulu, hayatımızı yeniden tasarlayan teknolojinin bizi zamanın kendisinden koparışının hikâyesini anlatıyor. Giderek standartlaşan sistemlerin hakimiyetine giren bir dünyada zamanı manipüle etmenin olanaklarını sunarak şimdi, şu anda ve burada olmanın yollarına bakan okulda, farklı zaman dilimlerinde yaşayan 20 el dokumacısını bir araya getiren katılımcı bir proje, dikkatini bedenlerimize çeviren bir saat ve katılımcıları durmaya, dinlenmeye ve uyumaya çağıran bir video enstalasyonu gibi işlerle tasarımcılar, alternatif zaman anlayışları öneriyor. Zaman Okulu, Panerai tema sponsorluğunda geçekleşiyor.
Katılımcılar: Commonplace Studio, Jesse Howard ve Tim Knapen, Danilo Correale, Ecole Mondiale, Emelie Röndahl ve katkıda bulunanlar, Helga Schmid, Nelly Ben Hayoun, Teis De Greve
Studio-X Istanbul - Sindirim Okulu
Sindirim Okulu, yemek kültürü ve geleneklerini, gıda tedarik zincirindeki farklı aktörler arasındaki ilişkileri ve çevresel etkileri sorguluyor. Odağını bir biliş alanı olarak beyinden bağırsaklara kaydırarak yerli kültürel bilgiyi yeniden keşfediyor; yaşamaya ve öğrenmeye dair toplumsal ve somut yaklaşımların önemini vurguluyor. Bu okulda yer alan projelerden biri Endonezya’nın geleneksel ilaçlarına bir keşif sunarken bir diğeri, pazaryerinin önemini toplumsal, kültürel ve antropolojik açıdan araştırıyor. Sindirim Okulu, Metro Türkiye tema sponsorluğunda gerçekleşiyor.
Katılımcılar: EAT ART collective, Bakudapan, Carlos Monleón, Chick Strand, Gamze Gündüz, Güher Tan, Tangör Tan, Gökhan Mura, Jenna Sutela, Lifepatch, Lorenzo Cirrincione, Jennifer Teets, Lorena Ancona, Mae-ling Lokko, Nana Ofori-Atta Ayim ve Selassie Ataditka, Gustavo Crembil, Pedro Neves Marques, Peter Zin.
İSTANBUL TASARIM BİENALİ SERGİ TASARIMI
4. İstanbul Tasarım Bienali’nin sergi malzemeleri ve senografisi mimar Aslı Çiçek ve ürün tasarımcısı Lukas Wegwerth’in işbirliğiyle üretildi ve kuruldu. Wegwerth’in III+1 adlı kolay kurulabilen sistemi ve Çiçek’in sergi tasarımındaki engin deneyiminden faydalanan bienal senografisi, birbirinden farklı altı mekâna yayılacak ve bienale ev sahipliği yapacak bu alanları bir araya getirecek.
İSTANBUL TASARIM BİENALİ ETKİNLİK PROGRAMI
4. İstanbul Tasarım Bienali altı hafta boyunca yaşayan etkinlik programıyla da bienal kavramını sergilerin ötesine taşıyarak geleneksel zaman ve mekân sınırlarını esnetmeyi hedefliyor. Ücretsiz sohbetler, atölyeler, konferanslar ve film gösterimlerinden oluşan kamusal programıyla izleyicileri tasarım ve eğitim hakkında öğrenmeye, sorgulamaya ve yeni fikirleri keşfetmeye davet ediyor.
Ziyaretçiler altı hafta sürecek bienal kapsamında iktisat tarihçisi Şevket Pamuk’la birlikte Türkiye’nin sanayileşme tarihi ile tasarım tarihinin ilişkisini kuracak; yüz yogası atölyesine katılacak; katılımcıların ağ yapıları ve dinamikleri ile çalışan çağdaş sanatçı Burak Arıkan’la birlikte blockchain metodunu uygulamayı ve ya Endonezya’nın geleneksel jamu çayını yapmayı öğrenecek; ünlü sanatçı ve tasarımcı Arik Levy’nin hayatını dinleyecek; mimari, sanat, bilim ve teknoloji alanlarından uzmanlarla gelecekte yaşam tarzları ve alanlarının nasıl olacağı üzerine tartışmalara dahil olacak; günlük hayatta içtiğimiz içecekler üzerinden bir kafede sohbet edecek; Sotheby’s ve antika uzmanı Yüksek Mühendis Ari İstanbulluoğlu ile tasarım koleksiyonerliği üzerine düşünecek; çeşitli filmlerden sahneler izleyerek tasarım ve sinema ilişkisi üzerine konuşacak; akademisyen Bahar Emgin’le 1950’lerde Amerika tarafından kurulan “Türk Küçük Sanatlarını Geliştirme Ofisi” üzerinden endüstriyel tasarımın Türkiye’deki hikâyesinin izini sürecek.
TASARIMCI SOHBETLERİ
Bienal boyunca devam edecek Tasarımcı Sohbetleri ise, seyircilerin sergilenen işler ve onu yaratan tasarımcılarla ilgili daha fazla bilgi sahibi olmasını sağlarken, bienale katılan tasarımcılar için de, projelerini ve yaklaşımlarını paylaşıp geliştirebilecekleri bir etkileşim platformu sunuyor.
DERSLİK BULUŞMALARI
Ziyaretçiler ayrıca, bienal mekânlarından Akbank Sanat, Yapı Kredi Kültür Sanat, Arter ve Studio-X Istanbul’da yer alan derslik adlı öğrenme alanlarındaki etkinliklere katılarak, altı hafta boyunca üretim süreçlerini izleme, dinleme ve öğrenme fırsatı buluyor. Bienal boyunca bu dört mekânda gerçekleştirilecek etkinlikler, tüm ziyaretçilerin katılımına açık olacak.
FİLM PROGRAMI
Pera Film tarafından hazırlanan film programı kapsamında da bienal süresince eğitim ve öğrenme kavramlarını irdeleyen 20’den fazla kurmaca ve belgesel film 14 Eylül – 4 Kasım tarihleri arasında Pera Müzesi’nde izleyicilerle buluşuyor.
ÇOCUK EĞİTİM PROGRAMI
Ggenç ziyaretçiler, 4. İstanbul Tasarım Bienali ve Pera Öğrenme Programları ekibinin Juliette Pépin ve Mark Henning işbirliğiyle hazırladığı bir programla bienalin birer parçası olacak. Farklı yaş gruplarına özel programıyla bienal ziyaretçileri, Ölçekler Okulu’nda yer alacak değişik ölçü birimleri ve normlar üzerine sorular sorup tartışmalar yürütme ve kendi tasarımlarını üretme imkânı yakalayacak. 4. İstanbul Tasarım Bienali kapsamındaki Öğrenme Programı, Hollanda’nın Genç Kültür programı tarafından destekleniyor.
4. İstanbul Tasarım Bienali bu yıl ilk kez, Mavi sponsorluğunda, katılımcıların şehre daha önce hiç bakmadıkları bir gözle bakmalarını sağlayan tematik Tasarım Rotaları düzenliyor. İstanbul’un dört bir yanında gerçekleşecek, her birine alanında önde gelen isimlerin rehberlik edeceği sekiz özel tur, bir yandan Okullar Okulu temasını farklı bakış açılarıyla düşünme fırsatı yaratırken, bir yandan da İstanbul’un tasarım gözüyle adım adım yeniden keşfedilmesine olanak sağlıyor.
Ahmet Ümit’le Beyoğlu’nda edebiyatın ve geçmişin izinde gerçekleştirilen 3 Roman 1 Gezi turundan, Pedallıyorum ekibi rehberliğinde gerçekleşecek Boğaz’da Bisiklet Turu’na; “Tat Dedektifi” Sinan Hamamsarılar eşliğinde Taksim Meydanı’ndan Şişhane’ye keşfe çıkılacak Tat Dedektifi ile Sokak Lezzetleri turundan Prof. Dr. Murat Güvenç’in anlatımıyla gerçekleşecek İstanbul Hanlar Bölgesi turuna; UNHCR’ın desteği ile gerçekleşen ve mültecilerle Türkiye’de yaşayanların birlikte bienal sergilerini gezip yemek pişireceği ve sohbet edeceği Göç Eden Tatlar turundan İstanbul Müzik Festivali Direktörü Efruz Çakırkaya ve İstanbul Caz Festivali Direktörü Harun İzer’in anlatımıyla gerçekleştirilecek Müzik Turu’na; çeşitli alanlardan zanaatkârların, tasarımcıların ve sanatçıların yeni merkezi Atatürk Oto Sanayi hattındaki atölyelerinin ziyaret edileceği Mavi ile Şimdiki İstanbul’da Ustalar turundan İstanbul manzarası eşliğinde denizde giderken Teğet Mimarlık kurucularından Ertuğ Uçar’ın Fenerbahçe ve Ahırkapı fenerlerinin hikayelerini anlatacağı İstanbul’un Fenerleri turuna pek çok özel tur gerçekleşecek.
ÜNİVERSİTELERDEN ÖZEL ETKİNLİKLER
Bir diyalog ve üretim mekânı olarak tasarlanan 4. İstanbul Tasarım Bienali, daha önceki yıllarda olduğu gibi bu yıl da Türkiye’nin farklı kentlerinden ve yurtdışından birçok üniversiteyi bir araya getiren özel bir etkinlik serisi düzenliyor. Bienal süresince devam edecek Okullar Okulu: Akademi Günleri etkinlikleri aracılığıyla Türkiye çapında 20’den fazla üniversite, bienal teması etrafında gerçekleştirilen projelerini bienal mekânlarında ayrılan derslik alanlarında katılımcılarla paylaşacak.
Arter’de yer alan Dünya Okulu’nun tema sponsoru İstanbul Kültür Üniversitesi, Pera Müzesi’nde yer alan Ölçekler Okulu’nun tema sponsoru Yeditepe Üniversitesi ve bienale katkı sağlayan kuruluşlar arasında yer alan İstanbul Bilgi Üniversitesi de bienal süresince bienal mekânlarında ve üniversitenin kampüsünde çeşitli paneller, atölyeler ve söyleşilerden oluşan bir program sunacak.
Okullar Okulu temalı 4. İstanbul Tasarım Bienali’nin tanıtım kampanyası, “ne öğrenirim” sorusunu merkezine alarak bizleri, öğrenme yöntemlerimizi sorgulamaya davet ediyor.TBWA\ISTANBUL Design Community’nin hazırladığı kampanya kapsamında İstanbul sokakları başkalarından ne öğrenirim, kedilerden ne öğrenirim, halletmekten ne öğrenirim, trafikten ne öğrenirim, sokaktan ne öğrenirim gibi mecraya göre değişen sorularla donatıldı.
Bizleri farklı nesne ve eylemlerden neler öğrendiğimizi düşünmeye yönlendiren bu sorular, açık hava, gazete, dergi, televizyon ve dijital mecralarda kullanılıyor. Tanıtım kampanyası böylece bienalin odaklandığı “öğrenme biçimi olarak tasarım, tasarım biçimi olarak öğrenme” fikrini de vurguluyor. Kampanyanın televizyon ve dijital ortamda yayınlanan tanıtım filmini Okan Bayülgen seslendiriyor.