Rezene bitkisinin tüm kısımları, çiçekler, soğan ve tohumlar dahil olmak üzere yeme-içmede ve bazı tıbbi ürünlerin üretiminde kullanılabilir. Sodyum, potasyum, fosfor ve kalsiyum gibi değerli mineraller barındıran bitki, A ve C vitaminleri açısından da zengindir.
Rezene bitkisinin kökü, uzun yıllar boyunca kabızlık ve gaz problemlerinin giderilmesi için kullanılmış, yaprakları ise çay olarak demlenerek pek çok farklı rahatsızlığın iyileştirilmesi için tüketilmiştir.
Mide ve bağırsak sistemi rahatsızlıklarının giderilmesi, solunum sistemi hastalıklarının iyileştirilmesi, migren gibi baş ağrıların rahatlatılması gibi pek çok farklı amaçla tüketilen rezene çayı, günümüzde anne sütü miktarının arttırılması ve bebeklerin gaz problemlerinin giderilmesi için de sıklıkla kullanılır.
REZENE ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Bitki rezene ve floransa olmak üzere iki ana rezene türü mevcuttur. Her iki rezene türü de farklı anason veya meyan kökü aromasına sahiptir. Rezene türleri için hasat koşulları farklıdır. Şöyle ki bitki rezene, sadece yaprakları kesilerek ihtiyaca göre hasat edilebilir. Yaprakları kurutulabilir ve daha sonra kullanılmak üzere saklanabilir. Tohumlar için ise bitkinin çiçek açması beklenmelidir. Çiçeklerin rengi kahverengiye döndüğünde tohum hasatı gerçekleştirilebilir. Floransa rezene ise soğanları tenis topu boyutuna geldiğinde hasat edilir. Ampul kazılır, kökler ve üst kısmı kesilir. Ampuller serin bir yerde birkaç hafta saklanabilir.
Bitki rezene
Bitki rezene daha çok uzun aromatik sapları, yaprakları ve tohumları için yetiştirilir. Rezene tohumları farklı lezzeti, bulunduğu formların çeşitliliği ve sağlığa belirgin faydaları nedeniyle modern mutfaklarda kendine yer edinmiştir. Sarı çiçek kümeleri yaz sonunda ortaya çıkar. Yapraklar, saplar, tohumlar hasat edilir ve kullanılır.
Rezene bitkisi 3 ila 5 metre boyunda büyüyebilir. Yaprakları tüylü ve dereotuna benzerdir ve tüm parçaları yenilebilir. Rezene tohumları ayrıca fırınlanmış ürünlerde, içeceklerde ve tatlılarda da kullanılır.
Floransa rezene
Floransa rezene daha kısa saplıdır. Genellikle büyük soğanı için yetiştirilir ve sebze olarak da tüketilebilir. Diğer kök sebzeler gibi çiğ olarak da tüketilebilir. Floransa rezenesi çok sayıda tarifte kullanılmaktadır. Floransa rezenenin görünümü, bitkinin tabanında kalın bir yaprak sapı rozeti ile ampul benzeridir. Ampul, bitkinin çiçeklenmesinden önce hasat edilir. Floransa rezenesi özellikle İtalyan salatalarında kullanılan önemli bir bileşendir. Ayrıca kızarmış ve sıcak garnitür olarak da servis edilebilir.
İmmün sistemin zayıflamasına bağlı olarak bazı sağlık problemlerine yol açabilen durumlar, bitkisel çaylarla dengelenebilir. Ancak bu ürünlerin az miktarda tüketilmesi farklı sağlık sorunlarının oluşmaması için son derece önemlidir. Düzenli olarak kullanılan ilaçların varlığında bitki çayları, hekime danışılarak kullanılmalıdır. Rezene çayı da şifalı bitki çaylarından biridir. Anemi olarak tanımlanan kansızlığa da iyi geldiği düşünülen rezene çayının, ses kısıklığının giderilmesine ve toksinlerin atılmasına yardımcı olduğu düşünülür.
Depresyon ve anksiyete gibi ruhsal problemlere de iyi geldiği düşünülen rezene çayı, kasları gevşeterek kişinin rahatlamasını sağlar. İdrar söktürücü özelliği olduğu için ödem oluşumunu engeller. C vitamini bakımından zengin olan rezene çayı, cilt dokusunu yeniler ve kolajen yapının oluşmasını sağlayarak cildi canlandırır.
Vitamin ve mineral bakımından zengin olduğundan olası enfeksiyonlara karşı bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olarak vücudu korur. Uygun miktarda kullanıldığında sağlık için pek çok faydası olduğu bilinen rezene çayı aşağıda sıralanan durumlarda da kullanılabilir:
-Mide ve Bağırsak Sistemini Rahatlatır: Mide ve bağırsak motiletisini ya da farklı bir deyişle hareketliliğini artıran rezene çayı, sindirim sistemine ait şişkinlik, mide krampları, gaz ve kas spazmı gibi rahatsızlıkların giderilmesi için tüketilebilir. Ülsere neden olan bakterilerle mücadeleye yardımcı olduğu düşünülen rezene çayı, hastalığın belirtilerini hafifletebilir. Akşam yemeğinden sonra içildiğinde sindirimi kolaylaştırır ve tokluk hissi verir. Kabızlığa iyi geldiği de bilinir.
-Solunum Sistemi Problemlerine İyi Gelir: Grip ve soğuk algınlığına bağlı olarak oluşan boğaz yangılarının giderilmesinin yanı sıra öksürüğe de iyi geldiği düşünülen rezene çayının uçucu bileşenlerinden olan anetol ve fenkonun, solunum yollarını rahatlattığı düşünülür. Vücutta bulunan patojenlere karşı immün sistemi destekler. Balgam söktürücü etkisinin yanı sıra burun kanallarının açılmasında da etkilidir. Boğaz ağrısı için gargara yapılarak kullanılabilir. Bronşit gibi hastalıkların iyileştirilmesinde etkili olabilir.
Kan Basıncını Düzenler: Tansiyonun düzenlenmesinde etkili olduğu bilinen rezene çayı, içeriğindeki potasyum sayesinde gerilen damarları rahatlatır. Hipertansiyona iyi geldiği düşünülür.
Metabolizmayı Hızlandırır: Rezene bitkisinin metabolizmayı hızlandırdığı bilinir. Yatmadan önce içilen bir bardak rezene çayı, gece boyunca metabolizmanın daha hızlı çalışmasını sağlar. Ayrıca sabah açlık hissinin de atlatılmasında etkili olduğundan diyet programıyla birlikte tüketilebilir.
Regl Sancılarını Azaltır: Kadınların büyük bir kısmının yaşadığı regl sancıları, rahmin kasılmasından kaynaklanır. Yoğun ağrıya sebep olan bu durumun hafifletilmesi için rezene çayı tüketilebilir. Rezene çayı vücut kaslarının gevşemesine de yardımcı olarak, âdet dönemlerinin daha kolay atlatılmasına yardımcı olabilir.
Baş Ağrısını Azaltır: Rezene çayının kas gevşetici etkisi nedeniyle baş ağrılarına da iyi geldiği düşünülür. Yapılan sınırlı çalışmalarda rezenenin santral etkili ağrı kesici etkisinin olduğu görülmüştür.
Anne Sütünü Artırır: Östrojen hormonunu uyardığı düşünülen ve galaktogog özelliğine sahip bir bitki olduğu bilinen rezene çayı, anne vücudunda daha fazla süt üretilmesini sağlayabilir. Sodyum ve potasyum mineralleri açısından zengin olması sebebiyle sıvı dengesini de sağlar. Emzirme döneminde rezene çayı kullanımı mutlaka hekim önerisiyle gerçekleşmelidir.
Bebeklerin Gaz Sancılarını Azaltır: Altı ay üzerindeki bebeklerin uyku düzeninin oluşmasında etkisi olduğu bilinen rezene çayı, bebeklere verilmeden önce mutlaka hekime danışılmalıdır.
Gözlerdeki Şişliği Giderir: Rezene çayının demlendikten sonra soğutularak pamuk yardımıyla göz çevresine sürülmesi, gözlerdeki şişliklerin azaltılmasında etkilidir.
REZENE ÇAYINI KİMLER TÜKETMEMELİDİR? ZARARLARI NELERDİR?
-Fitoöstrojenler fetal gelişimi engelleyebildiği, kanamaya ve düşüklere neden olabildiği için hamile kadınların rezene çayı içmesi önerilmez.
-Ayrıca fitoöstrojenler nedeniyle, rezene aşırı tüketildiğinde özellikle çocuklarda hormon seviyelerinde dengesizliklere neden olabilir.
Anetol alerjisi bulunanların kesinlikle rezeneli ürünleri tüketmemesi gerekir.
-Ayrıca hamilelerin, emzirenlerin ve küçük çocukların da rezene meyvesi çayı dışındaki rezene preparatlarını kullanmamaları önerilir.
-Yine bebeklerde nörolojik problemlere neden olma ihtimaline karşı doktoruna danışmadan bebeğinize rezene çayı vermeyin.
-Siprofloksasin ve kinolon etken maddeli ilaçlarla rezene çayı etkileşime girebilir. Bu tür ilaçlar alırken rezene çayı tüketmeyin. Yine tansiyon ilacı kullanıyorsanız rezene içmeden doktorunuza danışın.
-Rezene çayı, güneşe hassasiyeti arttırabilir.
-Bazı alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Havuç, kereviz gibi sebzelere alerjisi olan kişiler rezene bitkisine karşı daha hassas olabilirler. Baş dönmesi, yutma güçlüğü ve yüzde şişme görülebilecek alerjik reaksiyonlardır.
-Endokrinolojik bir hastalığınız varsa rezene çayı tüketmeniz zararlı olabilir. Doktorunuza danışmadan rezene çayı içmeyin.
-Hemofili veya farklı kan hastalıkları olan kişiler kan pıhtılaşmasını engelleyebildiğinden rezene çayından kaçınılmalıdır.
-Günde 5-6 gram, 2-3 fincandan fazla rezene çayı tüketilmemelidir.
REZENE ÇAYI NASIL DEMLENİR?
Kurutulmuş rezene tohumlarından bir rezene çayı demlemek isterseniz, daha iyi bir aroma elde etmek için tohumları bir havan yardımıyla ezebilirsiniz. Ezilmiş olan yaklaşık 1 yemek kaşığı rezene tohumunu, demliğe koyun ve üzerine kaynar su ilave edin.
Çayın ağzını kapatarak 5 dakika demlemeye bırakın. Daha sert içimli bir çay isterseniz 10 dakika bekleyin. Sıvıyı tanelerinden ayırmak için süzün ve dilerseniz 1 çay kaşığı bal ekleyip öyle tüketin. Farklı aromalar elde etmek için taze nane yaprağı ve zencefil dilimi ekleyebilirsiniz.
REZENE TÜKETMENİN YAN ETKİLERİ NELERDİR?
ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), rezene tohumu çayının genel olarak güvenli olduğunu kabul etmektedir . Ancak, çocuklara çok miktarda rezene vermeden önce bir çocuk doktoruna danışmak en iyisidir. Bu durum özellikle kolik hastası bebeklerini rezene tohumu çayı ile yatıştırmayı planlayan ebeveynler için geçerlidir.
Rezene, fetüsün büyümesini ve gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek fitoöstrojenler içerdiğinden hamile kadınlar için güvenli olmayabilir.
Rezene, havuç-maydanoz-kereviz bitki ailesine aittir. Bu nedenle, havuç alerjisi olanların rezene alerjisi olma olasılığı çok yüksektir. Bu durum aynı zamanda, anason, yaban havucu, kimyon ve kişniş gibi söz konusu bitki ailesindeki diğer sebzeler ve otlar için alerjisi olanlar için de geçerlidir.