Günümüzün en önemli sağlık sorunlarından birisi olarak tanımlanan kolesterol hakkında birçok yanlış bilgi dolaşıyor.
Kolesterol nedir?
Kolesterol, temelde hayvan hücrelerinin zarlarında bulunan ve aynı zamanda kan plazmasında taşınan, vücutta özellikle endokrin sistem ve sindirim sisteminde birtakım görevlere sahip olan yağ benzeri bir maddedir. Hayvansal kaynaklı besinlerde bulunan ve bu besinlerin tüketilmesi ile vücuda alınan kolesterol, aynı zamanda vücutta da karaciğer başta olmak üzere ince bağırsak, böbrek üstü bezleri, üreme organları gibi pek çok dokuda sentezlenir.
Tüm vücut hücrelerinde bulunan ve hücre zarının temel bileşenleri arasında yer alan kolesterolün vücutta pek çok işlevi vardır. Buna karşılık kandaki kolesterol seviyesinin normalin üzerine çıkması, kalp ve damar hastalıkları ve safra kesesi hastalıkları gibi pek çok hastalığa zemin hazırlar. Kanda biriken kötü kolesterol, damar duvarlarına yerleşerek damar tıkanıklarının oluşmasına neden olur. Ayrıca yine normalden yüksek seviyede olan kolesterol, safra kesesinde bulunan bazı maddeler ile birleşerek safra taşlarının oluşumuna yol açabilir.
KOLESTEROL NEDİR? SORU&CEVAP
İYİ-KÖTÜ HDL-LDL KOLESTEROL NEDİR?
– HDL (iyi kolesterol): HDL dokulardaki kolesterolü toplayarak dışarı atılmasını sağladığı için iyi kolesterol olarak bilinir. Yalnızca vücutta bulunur, besinlerde bulunmaz.
-LDL (kötü kolesterol): Kolesterolü dokulara taşıyarak arter ve diğer kan damarlarının duvarlarında birikmesine neden olduğu için LDL, kötü kolesterol olarak da bilinir. Kanda toplam kolesterol ve LDL kolesterolünün yüksek olması, HDL kolesterolünün düşük olması, kişi için risk faktörüdür. Bu riske sahip hastalarda kalp krizi, felç, damar tıkanması, böbrek yetmezliği gibi hastalıkların oluşum riski daha fazladır. Bir de not: kötü kolesterol soğuk havayı sever.
YÜKSEK KOLESTEROLÜN ZARARLARI
Kanda aşırı miktarda bulunan kolesterol bir mumun söndükten sonraki kıvamı gibi yavaş yavaş damar duvarında birikir. Bu birikim sonucu o damarda daralma, tıkanma ortaya çıkar. Kolesterol hangi damarda birikmişse o damarla ilişkili sorunlar ve hastalıklar ortaya çıkmaktadır.
YÜKSEK KOLESTEROL BELİRTİLERİ
– Ayaklarda ve bacaklarda yanma
– Soluk cilt, cildin solgun görünmesi
– Yaraların geç iyileşmesi
– Baş dönmesi
– Ayak tırnaklarında kalınlaşma
– Ayak parmaklarında morarma
– El ayaklarda üşüme veya uyuşma
– Ağrı ve kramplar yaşama
– Nefes darlığı
– Göz kapakları çevresinde sarı cilt lekeleri
– Baş ağrısı
– Halsizlik
– Aşırı yorgunluk hissi
– Deri altında ve göz çevresinde yağ birikmesi
– Göğüs bölgesinde oluşan ağrılar
– Bacaklarda meydana gelen ağrılar
– Cilt ve göz çevresinde meydana gelen sarımtırak lekeler
İDEAL KOLESTEROL DEĞERİ KAÇ OLMALI?
Sağlıklı bir bireyde kandaki LDL düzeyi 130 mg/dL'nin altında, total kolesterol 200 mg/dL'nin altında, trigliserid düzeyi 150 mg/dL'nin altında ve HDL düzeyi kadınlarda 40 mg/dL, erkeklerde ise 50 mg/dL'nin üzerinde olmalıdır.
Yapılan kan testleri sonucunda kolesterol ve trigliserid düzeylerinin belirtilen aralıkların dışında olduğunun tespit edilmesi durumunda bu durumun nedeni tespit edilerek uygun şekilde tedavi planı uygulanmalıdır.
YÜKSEK KOLESTEROL TEDAVİSİ
Yüksek kolesterol kalp hastalıkları ve felç riskini artırır. Yüksek kolesterol tedavisinde genellikle yaşam tarzı değişiklikleri, diyet ve ilaç kullanımı birlikte yürütülür. Yaşam tarzı değişiklikleri ve diyete rağmen kan yağlarında hedeflenen değerlere ulaşılamadığında, ilaç tedavisi gerekir. Kolesterolü düşürmek için birkaç çeşit ilaç kullanılmaktadır. Bunlar içinde en çok kullanılanlar statinler olarak adlandırılan ilaçlar olmak üzere, statinler dışında farklı ilaçlar da kullanılabilir.
KOLESTEROLÜ YÜKSELTEN VE DÜŞÜREN BESİNLER
YÜKSEK KOLESTEROLÜN SEBEBİ NEDİR?
Yüksek kolesterolün en yaygın nedeni sağlıksız bir yaşam tarzıdır. Şunları içerebilir:
– Sigara: özellikle kadınlarda HDL kolesterolü düşürür. Ayrıca LDL kolesterolü yükseltir.
-Cinsiyet: Menopoz öncesi kadınlarda kolesterol düzeyi erkeklere göre daha düşüktür. Menopoz ile birlikte LDL kolesterol düzeyi genellikle yükselmeye başlar.
– Yüksek tansiyon (hipertansiyon )
– Böbrek, karaciğer, tiroid hastalıkları
– Sağlıksız beslenme alışkanlıkları: örneğin çok fazla yağ tüketmek gibi. Bir tür, doymuş yağ, bazı etlerde, süt ürünlerinde, çikolatada, fırınlanmış ürünlerle ve derin kızarmış ve işlenmiş gıdalarda bulunur. Başka bir tür trans yağ, bazı kızartılmış ve işlenmiş gıdalarda bulunur. Bu yağları yemek LDL (kötü) kolesterolü yükseltebilir.
– Çok fazla oturma ve egzersiz ile fiziksel aktivite eksikliği: Bu HDL (iyi) kolesterolü düşürür.
KOLESTEROL İLAÇLARI YAYARLI MI?