'Entero-Hemorajik Escherichia coli' bakterisinin kısaltılmış ismi olan EHEC'in, genelde çeşitli tip ishallere neden olduğunu belirten Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Sümerkan, çok daha hafif seyredebilen ve 'turist ishali' olarak bilinen hastalığa da farklı bir Escherichia coli tipinin yol açtığını söyledi.
Sümerkan, EHEC'in en önemli özelliğinin diğer Escherichia coli bakterilerinden farklı olarak güçlü bir toksin meydana getirmesi olduğunu vurgulayarak, bakterilerin vücuda girip bağırsakta çoğalmaya başladığında, toksin üreterek hem bağırsakta kanlı ishale neden olduklarını hem de bağırsak sisteminden dolaşıma geçerek organlara zarar verdiklerini belirtti.
Sitotoksin adını verilen bu toksinlerin, kan dolaşımına geçtikten sonra damar duvarını oluşturan endotel hücrelerine, böbreklerde bulunan bazı hücrelere, alyuvarlara bağlandıklarını ve bu hücrelerde hasar meydana getirdiklerini belirten Sümerkan, ''Bunun sonucunda pıhtılaşmaya neden olan bazı faktörler salınıyor, trombosit adı verilen pıhtılaşma pulcukları kümeleşiyor. Ardından, başta böbrekler olmak üzere organlardaki kılcal damarlar tıkanıyor ve bu organların görevlerinde bozukluk meydana geliyor. Ayrıca alyuvarların tahrip olması sonucu anemi (kansızlık) oluşuyor'' dedi.
Sümerkan, özellikle 10 yaşın altındaki çocuklarda ve erişkinlerin yaklaşık yüzde 10'unda toksinlerin oluşturduğu organ bozukluğu nedeniyle ağır bir tablo ile karşılaşıldığına dikkati çekerek, ishal belirtileri için kuluçka döneminin genellikle 3-4 gün olduğunu, bu dönemin 1-2 gün kadar kısa olabileceği gibi 5-8 güne kadar uzayabileceğini de kaydetti.
KIYMA, TÜTSÜLENMİŞ ET VE SÜTE DİKKAT
Prof. Dr. Bülent Sümerkan, EHEC bakterisinin ana kaynağının başta sığır olmak üzere çiftlik hayvanlarının, kendi dışkıları ile kirlenmiş etlerinin iyi pişirilmeden tüketilmesi olduğunu vurgulayarak, ''Bunun yanında, hastalığı belirtili ya da belirtisiz geçiren insanların, dışkıları ile kirlenmiş ortam ve iyi yıkanmamış elleriyle gıda hazırlamaları etkili oluyor. Salgınların büyük bir kısmı, iyi pişirilmemiş sığır kaynaklı gıdalar (kıyma, tütsülenmiş et, süt) yoluyla oluşuyor. Hastalık insanlara, pişmemiş veya az pişmiş etler, özellikle hamburgerler aracılığı ile bulaşıyor. Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, klorlanmamış içme suları, hatta doğal gübre ile yetişmiş çiğ tüketilecek sebzelerin iyi yıkanmadan veya bu tip gıdaların dışkı (kanalizasyon) ile kirlenmiş su ile yıkanmaları sonucu oluşuyor'' diye konuştu.
Tedavide, bağırsak hareketlerini azaltan ilaçların kullanılmasının doğru olmadığını, bu tip ilaçların kullanılmasının, bağırsakların EHEC'den temizlenmesini geciktirip toksin emilimini devam ettirerek organlara zarar verme riskini artırdığını kaydeden Sümerkan, şunları anlattı:
ÇOCUK YUVALARI VE YAŞLI BAKIM EVLERİ RİSKLİ
''Bakterilerin düşük enfektif dozu nedeniyle (10 ile 100 bakteri enfeksiyon oluşturabilir) insandan insana da bulaşabiliyor. Özellikle çocuk yuvalarında veya yaşlı bakımevlerinde bakterinin bulaşması sıklıkla yaşanıyor. EHEC enfeksiyonları, genel hijyen önlemlerinin alınmasıyla önlenebiliyor. Enfekte olması muhtemel hayvanlarla temastan sonra ellerin yıkanması, gıdaların hazırlanmasında hijyen kurallarına uyulması çok önemli. Pastörize edilmemiş sütler mutlaka kaynatıldıktan sonra içilmeli. Özellikle hamburgerlerin et kısımları iyi pişirilmeli. Sebzeler uygun şekilde yıkanmalı. Hastalar ve nekahet döneminde olanlar (bakteri enfeksiyon düzeldikten sonra 8 hafta kadar dışkıda bulunabiliyor) gıda işlerinde ve özellikle risk altında bulunan çocuk yuvası, yaşlı bakımevi gibi yerlerde çalıştırılmamalı. Bakterinin dışkı ile bulaşabileceği sularda yüzülmemeli. Kapalı su tüketilmeli, eller sıkça yıkanmalı. Çiğ tüketilecek sebzelerin, çok iyi ve güvenilir sular ile yıkanmasına özen gösterilmeli. Dışarıda, çiğ sebze içeren salata gibi yiyecekler, bu aralar tüketilmemeli.''
Sümerkan, EHEC'in en önemli özelliğinin diğer Escherichia coli bakterilerinden farklı olarak güçlü bir toksin meydana getirmesi olduğunu vurgulayarak, bakterilerin vücuda girip bağırsakta çoğalmaya başladığında, toksin üreterek hem bağırsakta kanlı ishale neden olduklarını hem de bağırsak sisteminden dolaşıma geçerek organlara zarar verdiklerini belirtti.
Sitotoksin adını verilen bu toksinlerin, kan dolaşımına geçtikten sonra damar duvarını oluşturan endotel hücrelerine, böbreklerde bulunan bazı hücrelere, alyuvarlara bağlandıklarını ve bu hücrelerde hasar meydana getirdiklerini belirten Sümerkan, ''Bunun sonucunda pıhtılaşmaya neden olan bazı faktörler salınıyor, trombosit adı verilen pıhtılaşma pulcukları kümeleşiyor. Ardından, başta böbrekler olmak üzere organlardaki kılcal damarlar tıkanıyor ve bu organların görevlerinde bozukluk meydana geliyor. Ayrıca alyuvarların tahrip olması sonucu anemi (kansızlık) oluşuyor'' dedi.
Sümerkan, özellikle 10 yaşın altındaki çocuklarda ve erişkinlerin yaklaşık yüzde 10'unda toksinlerin oluşturduğu organ bozukluğu nedeniyle ağır bir tablo ile karşılaşıldığına dikkati çekerek, ishal belirtileri için kuluçka döneminin genellikle 3-4 gün olduğunu, bu dönemin 1-2 gün kadar kısa olabileceği gibi 5-8 güne kadar uzayabileceğini de kaydetti.
KIYMA, TÜTSÜLENMİŞ ET VE SÜTE DİKKAT
Prof. Dr. Bülent Sümerkan, EHEC bakterisinin ana kaynağının başta sığır olmak üzere çiftlik hayvanlarının, kendi dışkıları ile kirlenmiş etlerinin iyi pişirilmeden tüketilmesi olduğunu vurgulayarak, ''Bunun yanında, hastalığı belirtili ya da belirtisiz geçiren insanların, dışkıları ile kirlenmiş ortam ve iyi yıkanmamış elleriyle gıda hazırlamaları etkili oluyor. Salgınların büyük bir kısmı, iyi pişirilmemiş sığır kaynaklı gıdalar (kıyma, tütsülenmiş et, süt) yoluyla oluşuyor. Hastalık insanlara, pişmemiş veya az pişmiş etler, özellikle hamburgerler aracılığı ile bulaşıyor. Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, klorlanmamış içme suları, hatta doğal gübre ile yetişmiş çiğ tüketilecek sebzelerin iyi yıkanmadan veya bu tip gıdaların dışkı (kanalizasyon) ile kirlenmiş su ile yıkanmaları sonucu oluşuyor'' diye konuştu.
Tedavide, bağırsak hareketlerini azaltan ilaçların kullanılmasının doğru olmadığını, bu tip ilaçların kullanılmasının, bağırsakların EHEC'den temizlenmesini geciktirip toksin emilimini devam ettirerek organlara zarar verme riskini artırdığını kaydeden Sümerkan, şunları anlattı:
ÇOCUK YUVALARI VE YAŞLI BAKIM EVLERİ RİSKLİ
''Bakterilerin düşük enfektif dozu nedeniyle (10 ile 100 bakteri enfeksiyon oluşturabilir) insandan insana da bulaşabiliyor. Özellikle çocuk yuvalarında veya yaşlı bakımevlerinde bakterinin bulaşması sıklıkla yaşanıyor. EHEC enfeksiyonları, genel hijyen önlemlerinin alınmasıyla önlenebiliyor. Enfekte olması muhtemel hayvanlarla temastan sonra ellerin yıkanması, gıdaların hazırlanmasında hijyen kurallarına uyulması çok önemli. Pastörize edilmemiş sütler mutlaka kaynatıldıktan sonra içilmeli. Özellikle hamburgerlerin et kısımları iyi pişirilmeli. Sebzeler uygun şekilde yıkanmalı. Hastalar ve nekahet döneminde olanlar (bakteri enfeksiyon düzeldikten sonra 8 hafta kadar dışkıda bulunabiliyor) gıda işlerinde ve özellikle risk altında bulunan çocuk yuvası, yaşlı bakımevi gibi yerlerde çalıştırılmamalı. Bakterinin dışkı ile bulaşabileceği sularda yüzülmemeli. Kapalı su tüketilmeli, eller sıkça yıkanmalı. Çiğ tüketilecek sebzelerin, çok iyi ve güvenilir sular ile yıkanmasına özen gösterilmeli. Dışarıda, çiğ sebze içeren salata gibi yiyecekler, bu aralar tüketilmemeli.''