Demir eksikliği son yıllarda çok sık duyulur oldu. Çok ciddiye alınmasa da aslında sonuçları açısından hayati öneme sahip. Çocuklarda demir eksikliği ebeveynler için; iştahsızlık, büyüme geriliği, çarpıntı, öğrenme güçlüğü kadar pek çok can sıkıcı soruna neden olabiliyor.
Kolay anlaşılamayan demir eksikliği için anne ve babaların dikkatli olması gerekiyor. Peki erken evrede demir eksikliği nasıl anlaşılır? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Özlem Eroğlu Kayacık, ailelerin dikkatini demir eksikliğinin belirtilerine ve alınması gereken önlemlere çekti.
DEMİR EKSİKLİĞİNİN İLK BELİRTİLERİNE DİKKAT
Çocuklarda demir eksikliğinin gözle görülür ilk belirtilerinden biri renklerinin soluklaşması. Ağız kenarındaki çatlaklar, tırnaklarda şekil değişiklikleri ve kırılma, gözün beyaz kısmında mavi renk değişiklikleri de çocuğun yaşadığı bu sorunun dışarıdan anlaşılmasını sağlayan göstergeler olabiliyor.
YAŞITLARINDAN KÜÇÜK MÜ?
Çocuklarda çok sık rastlanan bir sorun olan demir eksikliği önemsiz gibi görülse de aslında oldukça önemli bir sağlık problemi. Dr. Kayacık’a göre, çocuğun tüm vücut mekanizması demir eksikliğinden etkileniyor. Demir eksikliği yaşayan çocuğun büyümesi yavaşlıyor, hareketsizleşiyor, yorgunluk ve halsizlik gibi şikayetleri her geçen gün artıyor.
AĞLAMA KRİZLERİNE GİREBİLİR
Demir eksikliğinin birçok yapısal etkinin yanında huy ve davranış değişikliklerine de neden olabildiğini söyleyen Kayacık, “Çocuklar özellikle anneye daha bağımlı, çekingen veya tam tersi huzursuz ve hırçın olup anlamsız ağlama krizlerine girebiliyorlar. Bu durumun nedeni tam olarak ortaya koyulmamakla birlikte, vücut eksikliğini hissettiği şeylerde bu şekilde farklı tepkiler verebiliyor” dedi.
Kolay anlaşılamayan demir eksikliği için anne ve babaların dikkatli olması gerekiyor. Peki erken evrede demir eksikliği nasıl anlaşılır? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Özlem Eroğlu Kayacık, ailelerin dikkatini demir eksikliğinin belirtilerine ve alınması gereken önlemlere çekti.
DEMİR EKSİKLİĞİNİN İLK BELİRTİLERİNE DİKKAT
Çocuklarda demir eksikliğinin gözle görülür ilk belirtilerinden biri renklerinin soluklaşması. Ağız kenarındaki çatlaklar, tırnaklarda şekil değişiklikleri ve kırılma, gözün beyaz kısmında mavi renk değişiklikleri de çocuğun yaşadığı bu sorunun dışarıdan anlaşılmasını sağlayan göstergeler olabiliyor.
YAŞITLARINDAN KÜÇÜK MÜ?
Çocuklarda çok sık rastlanan bir sorun olan demir eksikliği önemsiz gibi görülse de aslında oldukça önemli bir sağlık problemi. Dr. Kayacık’a göre, çocuğun tüm vücut mekanizması demir eksikliğinden etkileniyor. Demir eksikliği yaşayan çocuğun büyümesi yavaşlıyor, hareketsizleşiyor, yorgunluk ve halsizlik gibi şikayetleri her geçen gün artıyor.
AĞLAMA KRİZLERİNE GİREBİLİR
Demir eksikliğinin birçok yapısal etkinin yanında huy ve davranış değişikliklerine de neden olabildiğini söyleyen Kayacık, “Çocuklar özellikle anneye daha bağımlı, çekingen veya tam tersi huzursuz ve hırçın olup anlamsız ağlama krizlerine girebiliyorlar. Bu durumun nedeni tam olarak ortaya koyulmamakla birlikte, vücut eksikliğini hissettiği şeylerde bu şekilde farklı tepkiler verebiliyor” dedi.
MATEMATİKTE ZORLANIYORSA…
Demir eksikliği bazı çocukların öğrenmelerinde de sıkıntılara neden olabiliyor. Oturma, yürüme, konuşma gibi gelişim basamakları gecikebiliyor, öğrenme güçlüğü yaşanabiliyor. Özellikle okul dönemindeki çocuklarda dikkat dağınıklığına neden oluyor, daha çok da dil ve matematik derslerinde başarı oranını düşürüyor.
TOPRAK MI YİYOR?
Çocuklar zaman zaman toprak, kireç, kalem ucu, duvar boyası buz gibi şeyleri yemeye çalışabiliyor. Bu durumun, gıda olmayan maddeleri ağza götürme alışkanlığının yaşandığı pika sendromu olduğunu dile getiren Dr. Kayacık, “Pika sendromunun nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte demir, kalsiyum, çinko, B1 ve B6 vitamin eksiklikleri ile psiko-sosyal gelişim bozuklukları sonucu yaşanabiliyor. Ancak bu noktada kesin olmayan bir detay var. O da çocuk demir eksikliği nedeniyle mi toprak yiyor, yoksa toprak yediği için mi demir eksikliği görülüyor” diye konuştu.
Demir eksikliği bazı çocukların öğrenmelerinde de sıkıntılara neden olabiliyor. Oturma, yürüme, konuşma gibi gelişim basamakları gecikebiliyor, öğrenme güçlüğü yaşanabiliyor. Özellikle okul dönemindeki çocuklarda dikkat dağınıklığına neden oluyor, daha çok da dil ve matematik derslerinde başarı oranını düşürüyor.
TOPRAK MI YİYOR?
Çocuklar zaman zaman toprak, kireç, kalem ucu, duvar boyası buz gibi şeyleri yemeye çalışabiliyor. Bu durumun, gıda olmayan maddeleri ağza götürme alışkanlığının yaşandığı pika sendromu olduğunu dile getiren Dr. Kayacık, “Pika sendromunun nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte demir, kalsiyum, çinko, B1 ve B6 vitamin eksiklikleri ile psiko-sosyal gelişim bozuklukları sonucu yaşanabiliyor. Ancak bu noktada kesin olmayan bir detay var. O da çocuk demir eksikliği nedeniyle mi toprak yiyor, yoksa toprak yediği için mi demir eksikliği görülüyor” diye konuştu.
RAHAT NEFES ALAMIYOR MU?
Demir eksikliğinin neden olduğu sorunlar bunlarla da bitmiyor. Dr. Kayacık’ın verdiği bilgiye göre, baş dönmesi, kulak çınlaması, dil yapı bozuklukları, ağrılı yutma, iştahsızlık, kabızlık, çarpıntı ve nefes almada güçlük çocukların yaşayabileceği diğer önemli sorunlar arasında yer alıyor.
DEMİR EKSİKLİĞİNE NASIL ÖNLEM ALMALI?
“Bazı çalışmalarda kalsiyumdan zengin besinlerin özellikle hem olmayan demirin emilimini azaltabileceği belirtilse de bazı çalışmalar da etkilemediği yönünde” diyen Dr. Kayacık, çocuklarda demir eksikliğine karşı alınabilecek önlemler hakkında şu bilgileri verdi:
“Et, yumurta gibi hayvansal gıdalar süt ürünleri ile alındığında demir emilimi çok etkilenmiyor. Örneğin et ve yoğurt birlikte tüketilebiliyor. Ama yeşil sebzeler ile yoğurt beraber alındığında emilimi azaltabiliyor. Bu yüzden dengelemek için yoğurt ve sebze birlikte tüketildiğinde yanında C vitamini içeren içecekler içilmeli veya domates yenmeli.
EK GIDA TAKVİMİNE ÖZEN GÖSTERİN
Demir eksikliğinin önüne geçebilmek için bebeğinize ek gıda vermeye 6 aylıkken başlamalısınız. Beslenme düzeninde anne sütünün yanı sıra mutlaka demir içeriği yüksek gıdalar olmalı. Büyümenin hızlandığı dönemde demir alımı da artırılmalı. Ek gıdalara meyve, yoğurt ile başlayıp sonrasında sebze çorbalarına geçebilirsiniz. Sebze çeşitlerini artırdıktan sonra çorbalara demir deposu olan inek veya koyun eti ekleyebilirsiniz. Demir oranı yüksek olan ciğeri haftada bir çocuğunuza pişirebilirsiniz. Beslenmeye dokuz aydan sonra kuru baklagilleri katabilir ve yeşil mercimeğe öncelik verebilirsiniz.
Demir eksikliğinin neden olduğu sorunlar bunlarla da bitmiyor. Dr. Kayacık’ın verdiği bilgiye göre, baş dönmesi, kulak çınlaması, dil yapı bozuklukları, ağrılı yutma, iştahsızlık, kabızlık, çarpıntı ve nefes almada güçlük çocukların yaşayabileceği diğer önemli sorunlar arasında yer alıyor.
DEMİR EKSİKLİĞİNE NASIL ÖNLEM ALMALI?
“Bazı çalışmalarda kalsiyumdan zengin besinlerin özellikle hem olmayan demirin emilimini azaltabileceği belirtilse de bazı çalışmalar da etkilemediği yönünde” diyen Dr. Kayacık, çocuklarda demir eksikliğine karşı alınabilecek önlemler hakkında şu bilgileri verdi:
“Et, yumurta gibi hayvansal gıdalar süt ürünleri ile alındığında demir emilimi çok etkilenmiyor. Örneğin et ve yoğurt birlikte tüketilebiliyor. Ama yeşil sebzeler ile yoğurt beraber alındığında emilimi azaltabiliyor. Bu yüzden dengelemek için yoğurt ve sebze birlikte tüketildiğinde yanında C vitamini içeren içecekler içilmeli veya domates yenmeli.
EK GIDA TAKVİMİNE ÖZEN GÖSTERİN
Demir eksikliğinin önüne geçebilmek için bebeğinize ek gıda vermeye 6 aylıkken başlamalısınız. Beslenme düzeninde anne sütünün yanı sıra mutlaka demir içeriği yüksek gıdalar olmalı. Büyümenin hızlandığı dönemde demir alımı da artırılmalı. Ek gıdalara meyve, yoğurt ile başlayıp sonrasında sebze çorbalarına geçebilirsiniz. Sebze çeşitlerini artırdıktan sonra çorbalara demir deposu olan inek veya koyun eti ekleyebilirsiniz. Demir oranı yüksek olan ciğeri haftada bir çocuğunuza pişirebilirsiniz. Beslenmeye dokuz aydan sonra kuru baklagilleri katabilir ve yeşil mercimeğe öncelik verebilirsiniz.
ISPANAK GERÇEKTEN DEMİR DEPOSU MU?
Okzalat içeren gıdalar özellikle olmayan demir alımını azaltıyor. Ispanakta yüksek oranda okzalat olup içeriğindeki demirin emilimini engelliyor. ‘Yoğurtla karıştırıldığında ıspanağın demiri düşer’ düşüncesi oldukça yanlıştır. Çünkü zaten ıspanak çok iyi bir demir kaynağı değildir.”
Okzalat içeren gıdalar özellikle olmayan demir alımını azaltıyor. Ispanakta yüksek oranda okzalat olup içeriğindeki demirin emilimini engelliyor. ‘Yoğurtla karıştırıldığında ıspanağın demiri düşer’ düşüncesi oldukça yanlıştır. Çünkü zaten ıspanak çok iyi bir demir kaynağı değildir.”