Unutarak yemek içmek orucu bozar mı?

Unuturak yemek içmek orucu bozmaz. Diyanet'e göre unutarak bir şey yiyip içmek, İslam’da orucu bozan bir davranış olarak görülmez. Hz. Muhammed (s.a.v.), unutarak yemek yiyen kişinin orucunu bozmayıp devam etmesi gerektiğini bildirmiştir. Bu durum, dine göre tamamen mazur sayılır ve orucu geçersiz kılmaz. Peki, oruçluyken unutarak yemek yersem ne yapmalıyım? 

• 1

  UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCU BOZAR MI?

  Fıkıh kaynaklarında da özellikle belirtilir ki unutma, kasıtlı bir eylem olmadığı için kişiye günah yazılmaz. Ayrıca bu tür bir unutkanlık yaşansa bile o günkü oruç tam sayılır ve bir kaza borcu ortaya çıkmaz. Hatırlanır hatırlanmaz yeme veya içme kesilirse oruçluluk hali sürer. Sonuç olarak, unutarak yeme-içme durumunda oruç bozulmuş kabul edilmez ve kişi ibadetine devam edebilir.

  DİYANET’E GÖRE UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCU BOZAR MI?

  
  Diyanet’in resmi açıklamalarında, unutarak bir şey yemenin orucu bozmayacağı açık şekilde vurgulanır. Bu konuda dayanak, Hz. Muhammed (s.a.v.) tarafından aktarılan hadislerdir. Fetva kurullarına göre, oruçlu olduğunu fark etmeden bir lokma yenmesi veya bir yudum su içilmesi ibadeti geçersiz kılmaz. Din İşleri Yüksek Kurulu da unutarak yeme veya içmenin “Allah’ın o kişiye bir ikramı” olarak görüldüğünü belirtir. Bu sebeple, unutarak içilen su ya da yutulan gıda, tutulan orucu feshetmez. Hatırlanınca hemen ağzı temizleyip oruca devam etmek gerekir. Diyanet görüşü, unutarak yenilen gıdanın herhangi bir kefaret veya kaza gerektirmediğini kesin dille ifade etmektedir.
  

  RAMAZAN ORUCUNDA UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCU BOZAR MI?

  
  Ramazan ayında oruç tutan birinin, dalgınlıkla yemek yemesi veya su içmesi orucu bozmaz. Bu kural, farz oruçlar da dâhil olmak üzere tüm oruç çeşitleri için geçerlidir. Peygamber Efendimiz’in hadisi, “Unutarak yer veya içersen orucunu bozma, Allah seni doyurmuş ve içirmiştir” şeklindedir. Bu ifadeyle unutma halinin affedildiği açıkça ortaya konur. Ramazan’ın farz oluşu, konuyla ilgili hükmü değiştirmez. Bir kişi iftar vaktine kadar unutarak defalarca bile yiyip içse, hatırladığı anda yemeği bırakıp oruca devam etmelidir. Diyanet İşleri Başkanlığı da bu konuda tereddüde yer bırakmayacak biçimde, unutarak yemeyi orucu bozmayan bir durum olarak tanımlar.
  

  NAFİLE ORUÇ TUTARKEN UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCU BOZAR MI?

  
  Nafile oruç sırasında da unutarak bir şey yenmesi veya içilmesi, oruca herhangi bir zarar vermez. Farz oruçlarla nafile oruçlar arasında bu konuda bir ayrım yapılmaz. İslam kaynaklarında, “Farz orucu da, nafile orucu da bozan haller aynıdır” denir. Bu yüzden, pazartesi-perşembe gibi gönüllü tutulan bir oruçta da kişi dalgınlıkla yemek yediğinde oruç bozulmaz. Önemli nokta, o anda oruçlu olduğunu gerçekten unutmaktır. Hatırladığında ise yemeyi bırakıp normal şekilde ibadete devam eder. Böyle bir hata sebebiyle kaza da gerekmez. Yeter ki bilinçli bir şekilde yemeyi sürdürme durumu olmasın.

• 2

  KAZA ORUCU TUTARKEN UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCU BOZAR MI?

  Kaza oruçları da farz hükmünde olduğu için aynı kural geçerlidir. Unutarak bir şey yemek veya içmek, kaza orucunu bozmaz. Ramazan’da tutulamayan günleri telafi etmek amacıyla tutulan kaza oruçları da aynı prensibe dâhildir. Kaynaklarda, “İster farz oruçlar ister nafile ya da kaza oruçları olsun, unutarak yeme içme orucu bozmaz” denilir. Kişi hatırladığı anda yemeği veya içmeyi keser, ağzındaki lokmayı çıkarırsa oruç kaldığı yerden devam eder. Daha sonra ayrıca bir kaza tutma zorunluluğu ortaya çıkmaz. Çünkü unutma hali sorumluluğu ortadan kaldıran bir özürdür ve oruç bozulmadan sürer.
  

  UNUTARAK SU İÇMEK ORUCU BOZAR MI?

  
  Unutarak su içmekle unutarak yemek yemek arasında bir fark yoktur. İkisi de orucu bozmadığı gibi kaza veya kefaret gerektiren bir durum da oluşturmaz. Hadis-i şerifte “yemek” ifadesi geçse de fıkıh açısından bu kapsam, içmeyi de içine alır. Diyanet kaynaklarında özellikle “Unutarak yemek içmek orucu bozmaz” diye net bir hüküm bulunur. Yaz sıcaklarında susayan birinin dalgınlıkla su içmesi, orucun geçerliliğini etkilemez. Önemli olan, gerçekten oruçlu olduğunu unutmuş olmasıdır. Hatırlanınca vakit kaybetmeden yeme veya içmeden vazgeçilmelidir. Bu şekilde, oruç tam olarak devam eder ve bozulmuş sayılmaz.
  

  UNUTARAK İLAÇ İÇMEK ORUCU BOZAR MI?

  
  Unutma haliyle alınan ilaç veya hap da orucu bozmaz. Yiyecek ve içecekler gibi ilaçlar da ağızdan alınan maddeler arasına girer, ancak unutma halinde kasıtlı bir fiil söz konusu değildir. Fıkha göre, kişinin oruçlu olduğunu gerçekten unutarak hap yutması orucu geçersiz kılmaz. Hatırlandığı anda ağızdaysa hap çıkarılmalı, tamamen yutulduysa da mecburen devam edilmelidir. Bu durumda Allah’ın affı geçerli görülür. Sürekli ilaç kullanmak zorunda olan ancak bu sırada unutup yutanlar için bu hüküm geçerlidir. Unutma durumu sona erdiğinde bilinçli olarak ilaç almamak gerekir. Böyle bir hata kaza ya da kefaret gerektirmez.
  

  UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCU BOZAR MI, KAZA YAPMAK GEREKİR Mİ?

  
  Unutarak yeme içme, orucu bozan bir eylem olmadığından kaza yapma zorunluluğu doğurmaz. O günkü oruç hala geçerlidir ve sonradan telafi edilmesine gerek kalmaz. “Kaza yapmak” ifadesi, bozulmuş bir orucun yeniden tutulması anlamına gelir. Fakat unutma halinde asıl oruç hiçbir zarar görmemiş kabul edilir. Birçok ilmihal kaynağında açıkça yazdığı üzere, unutan kimse hatırladığı anda bırakırsa o günün orucunu tamamlaması yeterlidir. Bu yüzden, “nasılsa bozuldu” deyip yemeye devam etmek yanlıştır. Çünkü esasen oruç bozulmamıştır. Böylece kaza gerekmediği gibi kişi orucunu ibadet sevabıyla birlikte yerine getirmiş olur.

• 3

  UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCU BOZAR MI, KEFARET GEREKİR Mİ?

  Unutma sonucu yeme veya içme halinde kefaret gerekmez. Kefaret, bilerek ve isteyerek bozulmuş Ramazan oruçlarında söz konusu olur ve genelde altmış gün oruç veya altmış fakiri doyurma şeklinde yerine getirilir. Ancak unutma hali tamamen kasıtsız olduğundan dini sorumluluk doğurmaz. Peygamber Efendimiz’in, bu konuda “Allah yedirdi ve içirdi” şeklindeki ifadesi hatırlatılır. Bu ifade, kulun oruçlu olduğuna dair bilinci kaybettiği kısa süre için mesuliyet taşımadığını gösterir. O yüzden unutarak ilaç, su ya da yemek alan kişi, orucunu bozmuş gibi düşünmemelidir. Bu durum için kefaret veya başka bir ceza yükümlülüğü devreye girmez.
  

  FARKLI MEZHEPLERE GÖRE UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCU BOZAR MI?

  
  Dört Sünni mezhepten Hanefi, Şafii ve Hanbeli’ye göre unutarak yeme içme orucu bozmaz. Maliki mezhebinde ise farz oruçlarda unutarak yenilirse kaza gerektiği görüşü bulunmaktadır. Buna rağmen Maliki dışındaki çoğunluk, Peygamber Efendimiz’in hadislerinin genel olduğunu ve unutmanın tamamıyla affedildiğini belirtir. Türkiye’de Diyanet işleri Hanefi ağırlıklı bir yaklaşım benimsediği için unutarak yeme içmenin orucu bozmadığı kabul edilir. Günümüzde yaygın uygulama da bu yöndedir. Maliki görüşüne göre sadece kaza gerekir, kefaret yoktur. Bu durum, mezhepler arasında küçük bir ayrılık olsa da çoğunluğun hükmü, unutarak yeme içmenin orucu geçersiz kılmadığı yönündedir.
  

  UNUTARAK BİR ŞEY YİYEN KİŞİYE ORUÇLU OLDUĞUNU HATIRLATMAK GEREKİR Mİ?

  
  Bu konuda âlimler, kişinin durumuna bakılmasını tavsiye eder. Genç ve güçlü biriyse nazikçe uyarı yapılması uygun görülür. Çünkü bu kişinin oruç tutmaya devam etmesi teşvik edici olur. Unutarak yiyen kişiye “oruçlusun” hatırlatması yapılınca hemen yemeyi bırakır. Fakat çok yaşlı ya da hasta birinin güç toplaması için bazen hatırlatılmaması da tavsiye edilir. Çünkü orucu zorlanarak tutan bu kişi unutma anında biraz rahatlayabilir. Aslında temel ilke, oruç tutabilecek güçte olanların unutarak yediklerini fark etmesi için onları uyarmaktır. Bu sayede kişi ibadetine bilinçli biçimde devam edebilir, zorluk yaşamıyorsa hatırlatma yerinde olur.
  

  UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCA ZARAR VERİR Mİ, GÜNAH MIDIR?

  
  Unutarak yeme içme, oruç ibadetine herhangi bir zarar vermez. Din kaynaklarında, “Ümmetim hata ve unutma ile yaptıkları yüzünden sorumlu tutulmaz” anlamında hadis rivayetleri bulunur. Bu nedenle istemeden yapılan eylemler, oruçlu kişiye günah olarak kaydedilmez. Kasıtlı yapılan bir kural ihlali olmadığı sürece vicdanen bir rahatsızlık duymak gerekmez. Unutma ile yenen lokma veya içilen su, orucun bozulmasına yol açmadığı gibi günah da oluşturmaz. Böyle anlarda kişi farkına vardığı anda eylemi keser ve ibadete devam eder. Yani unutarak yemek hem orucun sıhhatini etkilemez hem de bir sorumluluk doğurmaz.

• 4

  AYNI GÜN İÇERİSİNDE BİRKAÇ KEZ UNUTARAK BİR ŞEY YEMEK ORUCU BOZAR MI?

  Bir günde defalarca unutularak yeme içme de orucu bozmaz. Önemli olan her seferinde gerçekten oruçlu olunduğunun akla gelmemiş olmasıdır. Fıkıh kitaplarında, “Unutarak ne kadar yenirse yensin oruç bozulmaz, yeter ki hatırlanınca bırakılmış olsun” ifadeleri yer alır. Buna dayanarak, örneğin sabah ve öğle arasında iki kez dalgınlık yaşayan kişi, her hatırlayışında durup ağzını temizleyerek orucunu korur. Günün sonunda oruç yine geçerli kabul edilir. İbadet bilinci kaybolmamışsa ve asla kasıt söz konusu değilse sorun oluşmaz. Sayının fazla olması fark etmez, unutma hali sürdüğü müddetçe oruç bozulmuş sayılmaz.
  

  UNUTARAK BİR ŞEY YİYİNCE NE YAPMALI, ORUCA DEVAM EDEBİLİR Mİ?

  
  Unutarak yemek yediğini veya su içtiğini fark eden kişi, derhal lokmayı ağzından çıkarıp yutmayı bırakmalıdır. Hemen ağzı yıkayarak varsa kalıntıları temizlemesi önerilir. Bu aşamadan sonra oruç ibadetine devam edilebilir ve edilmeli de. Dindeki hüküm, “Unutan hemen bırakırsa oruç bozulmaz” yönündedir. Peygamber Efendimiz’in, “Allah onu yedirdi ve içirdi” ifadesiyle bu eylemin orucu etkilemediği gösterilir. Bu yüzden, unutan kişi paniğe kapılmadan kaldığı yerden ibadeti sürdürebilir. O gün yeniden kaza yapmaya da gerek yoktur. Asıl önemli nokta, hatırladığında bilinçli bir şekilde yemeye devam etmemektir. Böylece oruç sahih kabul edilir.
  

  UNUTARAK BİR ŞEY YEDİKTEN SONRA BİLEREK YEMEYE DEVAM ETMEK ORUCU BOZAR MI?

  
  Unutarak yeme içme orucu bozmaz, fakat kişi oruçlu olduğunu hatırladığı hâlde yemeye veya içmeye devam ederse o zaman oruç bozulmuş olur. Bu durumda, artık kasten yemek yeme fiili gerçekleşmiştir. Günün geri kalanında oruç tutma imkânı kalmadığından o gün boşa gitmiş sayılır. Daha sonra bir gün kaza orucu tutmak gerekir. Çünkü başlangıçta masum olan unutma eylemi, bilinç devreye girince kasıtlı hale dönüşmüştür. Orucun bozulduğunu düşünerek bilerek yemeye devam etmek büyük bir hatadır. Oysa unutulan kısım affa tabidir. Yeter ki hatırlanınca durulsun ve gün boyunca oruç ibadeti sürsün.

• 5

  UNUTARAK BİR ŞEY YİYEN KİŞİ ORUCUNA DEVAM ETMELİ Mİ?

  Evet, unutarak bir şey yiyen kişi mutlaka oruca devam etmelidir. Çünkü o fiil, orucu geçersiz kılmayan bir hata türü olarak değerlendirilir. Hz. Muhammed (s.a.v.), unutarak yiyen insan için “Orucunu tamamlasın, bozmasın” buyurur. Bu açık talimat, kişinin orucu bırakmak yerine sürdürmesi gerektiğini gösterir. Eğer orucun bozulduğu sanılarak yemeye devam edilirse, asıl hata o zaman ortaya çıkar. O nedenle, unutarak yeme olunca “Zaten oruç bozuldu” düşüncesi yanlıştır. Unutma anı sona erer ermez, niyet tazelenir gibi davranıp aynı gün oruca devam edilir. Böylece oruç muhafaza edilmiş olur ve kaza borcu doğmaz.
  

  UNUTARAK BİR ŞEY YİYEN ORUÇLUNUN ORUCU GEÇERLİ OLUR MU?

  
  Unutarak yeme-içme, orucun geçerliliğine zarar vermez. Din âlimleri, bu tür durumlarda oruçlunun ibadetine aynı sevapla devam edeceğini belirtir. Çünkü oruç, niyetle yapılan bir ibadettir ve unutma halinde niyet bozulmuş sayılmaz. Vakit dolduğunda, oruç tüm şartları yerine getirilmiş kabul edilir. Bu yüzden oruçtan elde edilen sevap da aksatılmamış olur. Fıkhi kaynaklarda, unutarak tıka basa yemek yiyen bile hatırladığı an bırakırsa orucunun geçerli sayılacağı bildirilir. Temel mantık, “kasıt” unsurunun bulunmamasıdır. Hatta bu gibi hallerde kişi ibadete devam etmeye teşvik edilir. Sonuç olarak, unutanın orucu yine sahih sayılır.
  

  UNUTARAK BİR ŞEY YİYEN BİRİ HÂLÂ ORUÇLU SAYILIR MI?

  
  Evet, unutarak bir şey yiyen biri hâlâ oruçlu kabul edilir. O kişinin niyeti bozulmamıştır ve oruç statüsü devam eder. Bilinç dışı yapılan yeme içme, orucu geçersiz kılmadığı için kişi gün boyu oruçlu sayılır. Fıkhi açıdan bir kesinti oluşmaz, hatta “Allah onu yedirdi ve içirdi” hadis ifadesiyle dinde yer alır. Bu, kulun sorumlu olmadığı bir molaya benzetilebilir. Kişi durumu fark edince hiçbir şey olmamış gibi orucunu akşama kadar sürdürebilir. Özellikle Ramazan’da endişeye kapılıp oruçtan vazgeçmek yerine hemen durup devam etmek gerekir. Sonuçta unutma, ibadet bütünlüğünü bozmayan bir istisnadır.