Şirketler birbirini suçluyor: Ever Given'ın Süveyş Kanalı’nda yarattığı milyarlarca dolarlık zararı kim ödeyecek?

Japon Shoe Kisen Kaisha firmasına ait olan ve Tayvanlı Evergreen tarafından işletilen  Ever Given adlı yük gemisi, geçen hafta Akdeniz’i Kızıldeniz’ bağlayan Süveyş Kanalı’nı kapatarak dünyanın gündemine oturdu.  Dev gemi, bir hafta süren çabaların ardından dün yüzdürüldü ve kanal trafiğe açıldı. Ancak, günde 9,6 milyar dolarlık zarara yol açan krizin faturasını kimin ödeyeceği hala büyük bir tartışma konusu...

Olaya dahil olan şirketler ve kanal yetkilileri, geminin karaya oturmasının nedenleri ile ilgili birbirinden çelişkili raporlar yayınladı. Deniz hukuku uzmanları ise gemideki zarar, kargosundaki hasar, kanalda bekleyen yaklaşık 300 geminin yaşadığı kayıp ve geminin kurtarma maliyetleri eklenince yüz milyar doları bulan bir faturanın ortaya çıktığını ve zararın telafi edilmesinin uzun yıllar bulacağını açıkladı. 

Hazırlayan: Ayşegül Engür Dahi/ntv.com.tr

• 1

  GÜNDE 10 MİLYAR DOLAR KAYBA YOL AÇTI

  400 metre uzunluğundaki  Ever Given adlı gemi, 220 tonluk yüküyle  bir hafta boyunca Süveyş Kanalı’nda kıyıya orturdu ve dünyanın en işlek ticari yollarından birini çift yönlü olarak ulaşıma kapattı. Finans uzmanları, küresel ticaretin yüzde 12’sine ev sahipliği yapan kanalda bu durum nedeniyle günde 9,6 milyar dolar kayıp meydana geldiğini  açıkladı.

• 2

  Bununla birlikte, The Ever Given dün yüzdürüldü ve kanal trafiğe tekrar açıldı. Süveyş Kanalı İdaresi (SCA) Başkanı Usame Rabie yaptığı açıklamada “Gemiyi rekor sürede yeniden yüzdürmeyi başardık. Böyle bir kriz dünyanın başka herhangi bir yerinde meydana gelseydi, çözülmesi üç ay sürerdi ”dedi. 

  
  

  Ancak, krizin finans bedelini kimin ödeyeceğine dair sorular, muhtemelen yıllarca sigortacıları ve müfettişleri zorlayacak.

• 3

  TEKNİK OPERATÖR RÜGARI SUÇLADI

  Ever Given’in teknik operatörü olan Singapur merkezi Bernhard Schulte Shipmanagement (BSM) adlı şirket, kriz nedeniyle defalarca güçlü rizgarları suçladı:  

  
  

  "İlk araştırmalar, karaya otumanın nedeninin herhangi bir mekanik veya motor arızası olmadığını gösteriyor. Gözlemciler, büyük bir geminin tepesine yığılmış konteynerlerin kuvvetli rüzgarlara karşı daha duyarlı olduğunu ve  ‘yelken etkisine’ işaret etti.”

  
  
  

• 4

  KANAL İDARESİ: İNSAN HATASI MEYDANA GELMİŞ OLABİLİR

  Ancak, diğer yetkililer BSM ile aynı fikirde değil. SCA, başlangıçta geminin şiddetli rüzgarlar ve toz fırtınası nedeniyle kaptanın dümeni yönlendirme gücünü kaybetmiş olabileceğini açıkladı, ancak Rabie daha sonra olayda "teknik aksaklıklar veya insan hatalarının" etkisi olmuş olabileceğini belirtti. 

• 5

  Ever Given'in sahibi olan Japon şirket Shoei Kisen Kaisha sadece, kanala sıkışmış diğer gemilere yarattığı büyük endişe" için özür dilemekle yetindi.

• 6

  ÇELİŞKİLİ RAPORLAR SUÇUN KARŞI TARAFA YIKILMAK İSTENMESİNDEN KAYNAKLI

  Krize karışan taraflar için durum böyleyken, Kuzey Carolina'daki Campbell Üniversitesi'nde denizcilik hukuku doçenti olan Sal Mercogliano, karaya oturmanın arkasındaki nedenlerle ilgili çelişkili raporların nihayetinde kimin sorumlu tutulacağı ile ilgili olduğunu söyledi.

• 7

  Mercogliano, "Mekanik veya insan kaynaklı bir hataysa, krizden BSM ve Tayvanlı operatör Evergreen Marine sorumlu hale gelir” dedi. Ancak, "Rüzgar tehlikesi olsaydı, kanal pilotlarının The Ever Given'in Süveyş’e girmesine izin vermemesi gerekirdi. Fakat, olay meydana genelde gemi kanaldaki yolculuğunu yeni başlamıştı” dedi.

• 8

  Ancak SCA'nın kuralları, geminin operatörleri olayın kaza ile meydana geldiğini ispatlayamadığı sürece, herhangi bir hasardan geminin "tamamen sorumlu" olduğunu belirtiyor.

• 9

  BEŞ POTANSİYEL DAVA ALANI

  Öte yandan, Southampton Üniversitesi Deniz Hukuku Enstitüsü'nden James Davey, beş potansiyel dava alanını kategorize etti: gemide hasar; kargosuna verilen hasar; yeniden yüzdürme ve kurtarma operasyonunun maliyeti; kanalın kendisine verilen hasar da dahil SCA'nın mali kayıpları ve diğer gecikmiş gemilerdeki kayıplar.

• 10

  Davey, “Yeniden yüzdürme ve kurtarmanın faturası büyük olasılıkla muazzam olacak, muhtemelen geminin sigortacıları tarafından paylaşacak. Ayrıca, kanalın kendisine verilen zarar yüz milyonlarca dolar olduğu için bu muhtemelen uzun zaman alacak" dedi.

  Hukuk firması Clyde & Co ise The  Ever Given'in 110 milyon dolar değerinde olabileceğini, kargonun değerinin ise 500 milyon dolara kadar çıkabileceğini tahmin etti. 

• 11

  KAPTAN SORUMLU TUTULABİLİR Mİ?

  Şu anda Lloyd’un Beyrut'taki acentesinde eski bir denizci olan Kaptan Jamil Sayegh ise  geminin kaptanının cezai sorumlulukla karşılaşma ihtimalinin düşük olduğunu, ancak ihmalkar olduğu tespit edilirse sorumlu olabileceğini söyledi. 

• 12

  FATURA 100 MİLYAR DOLARI BULABİLİR

  Sayegh ayrıca, The Ever Given'in geleceğinin, gemideki 20 bin  konteynera ek olarak  kanalda bekleyen 300 gemiye ait 9,6 milyar dolar değerindeki kargo miktarıyla birlikte onlarca kurum tarafından dava edilebileceğini söyledi:

  
  

  “Sonuç,  yüz milyar doları bulan ve yıllarca süren davalar zinciri  anlamına gelebilir. Denizcilik hukuku daha önce hiç olmadığı kadar önümüzdeki yıllarda gündeme gelecek.”