İlişkili Haberler
İran Yargı Erki'ne bağlı Mizan Haber Ajansına göre, ekimde başkent Tahran'daki "Settar Han Caddesi'ndeki protestolar sırasında soğuk silahla vatandaşları tehdit ettiği ve bir güvenlik görevlisini yaraladığı" iddiasıyla Devrim Mahkemesi tarafından ölüm cezasına çarptırılan Muhsin Şikari adlı gösterici bu sabah idam edildi.
Haberde, idam edilen kişinin, "ateşsiz silah taşımak, yolu kapatmak, araçları durdurmak, güvenliği ihlal etmek, milis güçlerle (Besic) çatışma, bir güvenlik görevlisini yaralama, korku ve dehşet salma gibi eylemlerle devlete karşı savaş açmak" suçlamasıyla 20 Kasım'da idama mahkum edildiği, daha sonra Yüksek Mahkeme tarafından da cezasının onaylandığı kaydedildi.
Muhsin Şikari, İran'da Mahsa Amini protestolarıyla bağlantılı idam edilen ilk gösterici oldu.
Ülkede yaklaşık 3 aydır devam eden gösterilerle bağlantılı olarak şu ana kadar 11 kişi idama mahkum edilmişti. Devrim Mahkemeleri tarafından verilen idam kararlarının Yüksek Mahkeme tarafından onaylanması gerekiyor. Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhsini Ejei, 6 Aralık'ta yaptığı açıklamada, idama mahkum edilen kişilerden bir kısmının cezalarının onaylandığını ve yakında infaz edileceğini belirtmişti.
İran Ceza Kanunu'na göre, "kamu düzenini bozmak, yeryüzünde bozgunculuk yapmak ve devlete karşı savaş açmak" gibi suçları işleyenler idam istemiyle yargılanıyor.
PROTESTOLAR 3 AYA YAKLAŞTI
Ülkede 84 gündür devam eden ve ülkenin tamamına yayılan gösteriler, 2009'daki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra çıkan olaylardan bu yana en etkili gösteriler olmasının yanı sıra ülkede düzenlenen en uzun yönetim karşıtı protestolardan sayılıyor.
Gösterilerin özellikle ülkenin batısındaki Kürdistan, kuzeybatısındaki Batı Azerbaycan ve güneydoğuda da Sünnilerin yoğun olduğu Sistan-Beluçistan'da daha yoğun düzenlendiği görülüyor.
Protestolarda gözaltına alınan veya tutuklananlarla idam cezasına çarptırılanların hangi etnik veya mezhep grubundan olduğuna dair ise net bir bilgi yok. Bununla birlikte şu ana kadar idama mahkum edilen 11 göstericiden 6'sının başkent Tahran'daki olaylarla ilgili tutuklandığı bilgisi paylaşıldı.
MAHSA AMİNİ'NİN ÖLÜMÜ
Tahran'da 13 Eylül'de "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad Devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin 16 Eylül'de yaşamını yitirmesi, ülke yönetimine karşı protestolara yol açtı. Çok sayıda ölümün meydana geldiği gösterilerle ilgili resmi kaynaklardan olaylarda sivillerin ve güvenlik güçlerinin öldüğüne dair açıklamalar yapılsa da uzun süre ölü sayısı hakkında net bilgi verilmedi.
İlk olarak Devrim Muhafızları Ordusu Hava Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Emir Ali Hacızade, 29 Kasım'daki konuşmasında, ülkede yaklaşık 2,5 aydır devam eden protestolarda güvenlik güçlerinin de aralarında olduğu 300'den fazla kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. İran Güvenlik Konseyi ise 3 Aralık'ta, toplam ölü sayısının 200'ü aştığını duyurdu.
Norveç merkezli İran İnsan Hakları Kurumu (IHR) ise yayımladığı son raporda, Mahsa Amini'nin ölümü sonrasında başlayan sokak gösterilerinde güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu 458 protestocunun hayatını kaybettiğini bildirdi.
Ülke medyasına yansıyan haberlere göre de gösteriler sırasında 60'tan fazla güvenlik görevlisi yaşamını yitirdi.
MİLLETVEKİLLERİNDEN İDAM ÇAĞRISI
İran Meclisindeki 227 milletvekilinin imzasıyla 6 Kasım'da "gösterilerde ateşli veya ateşsiz silahlarla insanların canına kasteden ve ölümlerine neden olan kişiler hakkında idam cezasının uygulanmasını öneren" bildiri yayımlandı.
İran Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhsini Ejei de 7 Kasım'da yaptığı açıklamada, "yargı sürecinde göstericilerle isyancıların birbirinden ayrılması gerektiğini ve yalnızca gösterilere katılan aldatılmış kişilerin serbest bırakılması gerektiğini" söyledi.
Bu açıklamanın ardından gösterilerle bağlantılı olarak gözaltına alınan en az 1200 kişinin serbest bırakıldığı bildirildi.
1024 İDDİANAME HAZIRLANDI
Yetkililer net sayı açıklamasa da ülke medyasına yansıyan haberlere göre, gösteriler sırasında binlerce kişi gözaltına alınırken Yargı Erki Sözcüsü Mesud Setayeşi, 8 Kasım'da yaptığı açıklamada, gösterilerle ilgili olaylarla bağlantılı tutuklanan kişilerden 1024'ü hakkında iddianame hazırlandığını duyurdu.
Gözaltına alınanlara ilişkin iddianamelerin hazırlanmaya başlanmasıyla birlikte ülkede göstericilere verilecek cezalar da tartışma konusu oldu.
İran lideri Ayetullah Ali Hamaney, 19 Kasım'da yaptığı bir konuşmada, protestolar sırasında suça karışanların cezalandırılması gerektiğini söyledi.
Hamaney, "Kamu malına zarar verenler, cinayet işleyenler ve halkın huzurunu bozanlar işledikleri suçlar oranında cezalandırılmalı. Elbette bu yargı aracılığıyla yapılmalıdır. Kimse keyfi olarak kimseyi cezalandıramaz." ifadelerini kullandı.