İsilik neden olur? İsilik belirtileri ve tedavi yöntemleri

Tıpta, miliaria olarak tanımlanan isilik, sıcak yaz aylarında çoğunlukla bebek ve küçük çocuklarda, cilt üzerinde yaygın bir şekilde görülen, kırmızı ya da pembe renkte oluşan kabartılardır. Genellikle döküntülü hastalık belirtileriyle karıştırılan miliaria, korkulacak ya da paniğe kapılınacak bir hastalık değildir.

Her yaş grubunda görünmesine rağmen bebek ve çocuklarda daha sık rastlanmasının sebebi, cilt gözeneklerinin yetişkin insanlara oranla daha küçük olması ve ter bezlerinin henüz tam olarak gelişmemiş olmasından kaynaklanır. Ayrıca ebeveynlerin bebek ve çocukları mevsim normlarına göre kalın giydirmesi de bebek ve çocuklarda görülen isiliğin önemli sebepleri arasında yer alır. Yaz mevsiminde doğan bebeklerin üst üste giydirilmesi, yeni doğanlarda isiliğin oluşmasında önemli rol oynar.

Yetişkinlerde de rastlanan bir rahatsızlık olan isilik, çoğunlukla aşırı terleme, yeteri kadar duş almama ve hijyen kurallarının uygulanmamasından kaynaklanır. Kadınların yeterli sıklıkta ped değiştirmemesi ya da doğal iplikten üretilmemiş iç çamaşırı kullanması da, genital bölge ve kasıklarda isilik oluşumuna sebep olur. Miliarianın 4 farklı klinik tipi bulunur.

İSİLİK TİPLERİ VE BELİRTİLERİ NELERDİR?

Ter gözeneklerinin tıkanması sonucu ter bezlerinde oluşan küçük, kırmızı-pembe kistlerin diğer bir deyişle cilt üzerinde kabartıların oluştuğu bir rahatsızlık olan isiliğin 4 farklı tipi bulunur:

Miliaria Kristalina: Epidermisin yüzeysel alanında yani cilt gözeneklerinin yüzeysel olarak tıkandığı bu hafif isilik türünde, cilt üzerinde 1 ile 2 mm. çapında, ince duvarlı veziküllerin yani su kesesi görünümlü pullanmanın varlığı ile kendini gösterir. Bu minik, berrak ve iltihaplanmayan çiy damlası ya da su topu görünümündeki kesecikler, kolayca patlayabilir ve içinden bir miktar sıvı çıkar. Genellikle ateşli hastalıklar sonucunda ya da güneş yanığı sonrasında oluşur. Kaşıntı ve acıya sebep olmayan bu isilik türü, bebeklerde yaygın olarak görünür.

Miliaria Rubra: Kırmızıya yakın pembemsi bir tonda küçük veziküllerin cilt üzerinde var olduğu miliaria rubra, cildin dış kısmının en altında yer alan ter bezlerinin tıkanmasından kaynaklanır. İğne uçlu veziküller ya da kırmızı konik biçimde papüller görülebilir. Bu lezyonlar vücut genelinde, sıklıkla kol ve bacaklarda görülür. Kaşıntı ve yanmaya neden olur.

Miliaria Profunda: Derinin orta tabakasında terlemeden kaynaklı tıkanma sonucu gelişir. Batma hissi ile kendini gösteren ve cilt yüzeyinde son derece rahatsız edici, kırmızı renge yakın şişlikler bulunur. Nadiren görülen bu tür, fiziksel aktivite sırasında terleyen yetişkinlerde sıklıkla görülür.

Miliaria Püstülosa: Cilt yüzeyinde püstül, yani irin dolu kabarcık ya da deri altında var olan irin dolgusundan kaynaklı olarak, cilt yüzeyinde kabartı halinde görülür ve iltihaplı bakteriyel enfeksiyon eşlik eder.

İSİLİK NEDEN OLUR?

Normal şartlar altında vücut çevresel sıcaklığın artmasına karşı, ısı dengesini sağlamak için fazla ısıyı ter bezlerinden salgılanan ter ile birlikte dışarıya atar. Terin buharlaşması vücudun soğumasını sağlar.

Bu aşamada çevresel veya diğer faktörlerden dolayı vücutta aşırı terleme görülürse, ter kanallarında tıkanıklıkların ve kistlerin gelişmesine rastlamak mümkündür.  Ter kanallarındaki tıkanıklık nedeniyle dışarıya atılamayan ter cildin alt katmanlarından üst tabakasına sızarak çıkar ve kızarıklık olarak görülen bir tepkimeye yol açar.

Çok kalın giyinmek ya da geceleri elektrikli battaniye altında uyumak uzun süreli aşırı ısınmaya ve dolayısıyla isiliğe neden olabilir. Tropik iklimlerde veya yaz döneminde görülen sıcak ve nemli havalarda isilik oluşabilir.

Bireyin gerçekleştirdiği yoğun egzersiz, sıkı çalışma düzeni veya aşırı terlemesine neden olan herhangi bir aktivite isiliğe neden olabilir. İsilik, özellikle ateşli vakalarda, uzun süreli yatak istirahatinde kalmak durumunda olan bireylerde de ortaya çıkabilir.

İSİLİK NASIL GEÇER?

Yaz aylarında dermatologların sıklıkla karşılaştığı "İsiliğe ne iyi gelir?" sorusunun basitçe yanıtı, kişisel hijyene özen göstermektir. Soğuk kompres uygulamak, ılık duş almak, vücudu serin tutmak, sıcak ortamlardan uzak durmak, terli kıyafetleri hemen değiştirmek ve terletmeyen pamuklu kıyafetler tercih etmek, isiliğin 3-4 gün içinde yok olmasını sağlar. Duş sırasında kese, sabunluk ve lif gibi cildi tahriş edebilecek cisimler kullanılmamalı ve banyo sonrasında vücut iyice kurulanmalıdır. Temiz deniz suyuna girmek, ter bezlerini ve cilt gözeneklerini açık tuttuğundan, isiliğin yok olmasına yardımcı olur. Hekim tavsiyesi ile vücudu serinleten ve nem dengesini koruyan kremler tercih edilebilir.

BEBEKLERDE İSİLİK NEDEN OLUR VE NASIL GEÇER?

Bebeklerde isilik erişkinlerle benzer sebeplerle görülür, bebeklerin çok kalın giydirilmesi, yünlü kıyafet kullanımı, terleme, geçirilen ateşli hastalıklar ve sıcak ve nemli ortamda bulunma, sürtünme gibi faktörler bebeklerde isiliği tetikleyebilir. Bebeklerde isilikte vücudun hangi bölgesinde oluştuğu, görünümü ve kızarıklıkların yoğunluğu neden oluştuğu hakkında ipucu verebilmektedir.

Bebeklerle isilik erişkinlerle benzer şekilde tedavi edilebilmektedir. Mümkün olduğunca serin ve kuru ortam sağlanması, günlük kısa süreli banyolar, pamuklu kıyafet seçimi ve su bazlı nemlendiriciler yeterli olacaktır. Kızarıklığın ve kaşıntının çok belirgin olduğu hastalarda yerel tedaviler ve semptomatik ağızdan tedaviler önerilebilir.

İSİLİK NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Yetişkinlerin yanı sıra bebekleri de çok fazla etkilemesi nedeniyle özellikle ebeveynler tarafından isilik nasıl geçer, bebeklerde isilik nasıl geçer, isilik nedir gibi soruların yanıtları merak konusudur. Yaz aylarında veya yoğun egzersizlerin ardından yetişkinlerde, yılın herhangi bir döneminde ise bebeklerde isilik görülmesi oldukça normaldir. Hafif belirtilerle seyretmesi ve kişide rahatsızlığa yol açmaması halinde hem yetişkinlerde hem de bebekte isilik herhangi bir tedavi gerektirmeksizin birkaç gün içerisinde kendiliğinden iyileşir.

Bu süreçte cildi serin ve kuru tutmak, kozmetik ürünlerden ve kimyasalların kullanımından kaçınmak, terlemeyi önleyen ince ve pamuklu giysiler tercih etmek gibi önlemler iyileşmenin hızlandırılması açısından oldukça etkilidir. Ayrıca isiliğin etkilediği bölge temiz ve serin tutulmalıdır. İsiliğin uzun süre boyunca iyileşmemesi, şiddetlenmesi, enfeksiyona dönüşmesi, iltihaplanması ve şiddetli ağrı, ateş, titreme gibi belirtilerin eşliğinde görülmesi halinde ise medikal tedavi gerekir. İsilik tedavisi için enfeksiyon durumunda hekim tarafından antibiyotik kullanımı önerilebilir. Bunun yanı sıra isilik kremi olarak bilinen bazı merhemler de tedavide oldukça etkilidir.

Uygun tedavi yöntemleri ve hastanın alacağı önlemler yardımıyla isilik kolaylıkla iyileştirilebilir. Tekrarlamaması açısından cildin nefes almasını sağlayacak giysi ve iç çamaşırlarını tercih etmek, cildin kuru veya terli kalmasını önlemek gibi önlemlere dikkat edilmesinde fayda vardır.

İSİLİK NASIL ÖNLENİR?

Kuru ve serin ortamda bulunmak, terlemeye neden olacak fiziksel aktivitelerin azaltılması, deriyi sıkmayan pamuklu kıyafet kullanımı ile isilik oluşumu önlenebilir. Pamuklu veya keten kumaştan bol ve hafif giysiler tercih edilmelidir. Genel olarak daha fazla zaman geçirilen ev veya işyerinde sık sık ortamı havalandırılmalıdır. Fiziksel aktivite sırasında sıkmayan ve hava alan giysiler giyilmelidir. Çok yoğun ve cildi kapatan vücut kremlerinden kaçınılmalıdır. Bebek ve çocuklara çok sıkı ve sentetik kıyafetler giydirilmemelidir.

İSİLİĞE NE İYİ GELİR?

İsilik genellikle tipik olarak birkaç gün içinde kendiliğinden veya tıbbi tedavi yardımıyla düzelir. Etkilenen bölgelerin kuru tutulması gereklidir. Kuru ve serin ortamda bulunmak, terlemeye neden olacak fiziksel aktivitelerin azaltılması, deriyi sıkmayan ve terin emilmesine izin veren pamuklu kıyafet kullanımı, kısa süreli duşlar, kurutucu losyonlar ve kaşıntıya yönelik şurup ya da hap gibi ilaçlar isiliğe iyi gelebilir.