8 soru-8 cevapla kuduz hastalığı (28 Eylül Dünya Kuduz Hastalığı Günü)

Kuduzla Mücadele Küresel Birliği (The Global Alliance for Rabies Control), kuduzun yılda 8,6 milyar USD’ ye ulaşan muazzam bir küresel ekonomik yükü olduğunu tahmin ediyor.

28 Eylül Dünya Kuduz Hastalığı Günü, insanların kuduzu önlemek amacıyla birlik olmasına global bir fırsat sunmak adına Kuduzla Mücadele Küresel Birliği-GARC tarafından 2007’de başlatıldı. Kuduz aşısını bulan ve kuduz hastalığının önlenmesinin temellerini atan Louis Pasteur’ün ölümü anısına seçilen tarihte dünyanın dört bir yanında bilgilendirmeler yapılıyor.

Türkiye’de de kuduz hastalığına karşı mücadelede kuduz hastalığı aşısı, eğitim desteği ve teknik hizmetler sağlayarak uzun süredir ilgili kuruluşlar ve veteriner hekimlerle ile iş birliği yapan Boehringer Ingelheim, 28 Eylül Dünya Kuduz Hastalığı Günü dolayısı ile bilgilendirme yaptı.

Kuduz hastalığını kontrol etmeye ve ortadan kaldırmaya yardımcı olmak için kuvvetlerin birleştirilmesi gerektiğine inanıyoruz diyen Boehringer Ingelheim Türkiye Hayvan Sağlığı Ülke Müdürü Kubilay Destegüloğlu, “Veteriner hekimler, evcil hayvan sahipleri, hükümetler, sivil toplum kuruluşları, sağlık sorumluları ve diğer ilgili kişilerle birlikte hastalığın yayılmasını önlemeye yardımcı olmak için dünya çapında çalışıyoruz. Kuduz hastalığını önlemek küresel bir toplum çabası gerektirir” dedi.

KUDUZ HAKKINDA BİLİNSE İ GEREKEN 8 NOKTA

1. KUDUZ HASTALIĞI NEDİR?
Kuduz, evcil ve vahşi hayvanlarda görülen, zoonoz bir viral hastalıktır. İnsanlar da dâhil olmak üzere tüm memelilerin merkezi sinir sistemini etkileyen kuduz, belirtileri ortaya çıktığında hemen hemen her zaman, hem hayvanlar hem insanlar için ölümcüldür.

2. KUDUZ HASTALIĞININ ETKİLERİ NELERDİR?
Kuduz hastalığını dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalıklarından biri olarak kabul eden Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre dünyada % 40'ı çocuk olmak üzere her gün ortalama 160 kişi kuduzdan dolayı hayatını kaybediyor. Kuduz vakaların % 95'inden fazlası Asya'da ve Afrika’da görülüyor1. Kuduzla Mücadele Küresel Birliği, kuduzun neden olduğu küresel ekonomik yükün her yıl 8,6 milyar USD olduğunu tahmin ediyor2. Tüm bu duruma rağmen, kuduz hastalığı doğru aşılama ve bilinçlendirme programları ile %100 önlenebilir.

3. KUDUZ HASTALIĞI NASIL BULAŞIR?
Kuduz virüsü, enfeksiyona maruz kalmış hayvanın tükürüğü ile yakın temas, ısırığı, çiziği ve tahrip olmuş cilt/mukoza zarını yalaması yoluyla hayvanlardan başka hayvanlara veya insanlara bulaşır. Köpekler, virüsün en yaygın kaynağıdır ve tüm insan kuduz ölümlerinin % 95'inden fazlasından sorumludur.

Yaban hayat popülasyonu da kuduz virüsünün bulaşmasında etkilidir. Hastalığın bulaşmasında en çok etkisi olan yaban hayvanları Doğu Avrupa’da rakun köpekleri ve tilkiler; Kuzey Amerika'da kokarcalar ve yarasalar; Afrika ve Asya'da çakallar ve firavun fareleri; Latin Amerika’da yarasalar; Porto Riko ve diğer Karayip Adaları’nda firavun fareleri; Güney Kore'de ise rakun köpekleridir. Kuduz evcil hayvanlara hastalığı taşıyan hayvanlarla doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. Hastalık insanlara ise kuduzlu bir hayvan ile temasla veya hastalık bulaşan evcil hayvanlarından bulaşabilir. Evcil hayvanlardan veya yaban hayattan enfeksiyon alma riskini düşürmek ve bu ölümcül hastalıktan korunmak için alınabilecek en iyi önlem hayvanların aşılanmasıdır.

4. KUDUZ HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalığın belirtileri ortaya çıktıktan sonra, hastalık neredeyse hem hayvanlar hem de insanlar için öldürücüdür. Kuduz tanısını klinik gözlemlere dayanarak yapmak zordur ve tanı çoğunlukla güvenilmezdir.

Hayvanlarda en net kuduz işaretleri şiddetli davranış değişiklikleri ve açıklanamayan ilerleyici felçtir. Hastalık hayvanlarda saldırgan davranış ve/veya letarji ve felç belirtileri gösterebilir.

İnsanlarda kuduzun ilk bulguları baş ağrısı, ateş, kaygı ve karıncalanma veya ısırık bölgesi yakınlarında değişen duyarlılıklar olabilir. İnsanların çoğunda aynı zamanda göz bebeklerinin genişlemesi, ses ve ışığa alışılmadık duyarlılık, değişen vücut sıcaklığı, nöbetler, halüsinasyonlar ve hidrofobi (suyla temasta hatta su gördükten sonra spazmlar) görülür. Hem insanlarda hem de hayvanlarda kuduz felçten komaya, daha sonra ölüme neden olur.

5. KUDUZ HASTALIĞI TANISI NASIL KONULUR?
Kuduz olduğundan şüphelenilen bir hayvan tarafından ısırılması veya temas edilmesi durumunda tanı konulur. Fakat hayvanlarda doğrulayıcı teşhis ancak ölüm sonrası yapılabilir.

6. KENDİNİZ VEYA EVCİL HAYVANINIZIN KUDUZ HASTALIĞINA MARUZ KALDIĞINDAN ŞÜPHELENİYORSANIZ NE YAPMALISINIZ?
Evcil hayvanınız veya bir kişinin, enfekte olmuş bir hayvana temas ettiği şüphesi varsa, erken müdahale hastalığı önleyebilir. İlk adım olarak derhal yara tedavisi uygulanmalıdır. Bunun için:
• Yarayı bol su ve sabunla veya deterjan ile yaklaşık 15 dakika yıkayın.
• Ardından,% 70 alkol/etanol, tentür veya iyot gibi virüsidal tedavi uygulayın.
• Yaraya dikiş atmayı mümkün olduğunca geciktirin.
• Hemen bir doktora danışın. Doktorunuz, kuduzun insanlarda gelişmesini önlemek için maruziyet sonrası kullanılacak profilaksi veya önleyici tıbbi tedaviye karar verecektir.
• Veteriner hekim, kuduz hayvanlar için uygun müdahaleyi uygulayacaktır.

7. KUDUZ HASTALIĞI ÖNLENEBİLİR Mİ?
Kuduz, doğru aşılama ve bilinçlendirme programları ile % 100 önlenebilir.

Kuduzla mücadele etmenin yolları:
• Köpek ve vahşi hayvanların toplu aşılanması yoluyla kaynaktaki enfeksiyonun azaltılması veya ortadan kaldırılması,
• İnsanlarla temasta olan evcil hayvanların ve yüksek riske maruz kalan çiftlik hayvanlarının aşılanması,
• İnsanlarda aşılama ve anti-rabies immunoglobulin uygulaması ile kuduzun önlenmesi ve tedavisi,
Evcil hayvan sahipleri ve veteriner hekimler, hayvanların aşılandığından emin olarak kuduza karşı küresel mücadelede kilit rol oynarlar.

8. KUDUZ HASTALIĞI BUGÜN NE KADAR CİDDİ BİR TEHDİTTİR?
Dünya Sağlık Örgütü yılda 59 bin kişinin kuduzdan öldüğünü ve yaklaşık 15 milyon kişinin kuduz olduğundan şüphelenilen hayvanlara maruz bırakıldıktan sonra tedavi altına girdiğini tahmin ediyor. En büyük kuduz tehdidi, köpeklerde koruyucu aşılamanın yeterli seviyede yapılmadığı ve bulaşma sonrası tedavinin yaygınca uygulanmadığı, dünyanın en fakir bölgeleri olan Afrika ve Asya'dadır4. Kuduzla Mücadele Küresel Birliği, kuduzun yılda 8,6 milyar USD'ye ulaşan muazzam bir küresel ekonomik yükü olduğunu tahmin ediyor. Bu yükün büyük çoğunluğu Afrika (% 36,4) ve Asya’dan (% 59,6) geliyor.