Euro 21 yaşına giriyor

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde kullanılmakta olan euro banknot ve madeni paralar 1 Ocak 2023 itibarıyla 21'inci yılına girecek.

AB üyesi 27 ülkenin 19'unun resmi para birimi olarak kullanılan euro 1999 yılında kaydi olarak yürürlüğe girmişti. Euro, 1 Ocak 2002'de ise banknot ve bozuk para olarak piyasaya sürülmüş ve günlük işlemlerde kullanılmaya başlanmıştı.

Euro'yu, Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan olmak üzere 19 AB üyesi ülke kullanıyor.

HIRVATİSTAN DA GEÇİYOR

Bu ülkelere 1 Ocak itibarıyla Hırvatistan da dahil olacak ve euro kullanan AB üyesi ülke sayısı 20’ye ulaşacak.

"Euro Bölgesi" olarak adlandırılan bu ülkelerin para politikası, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve üye ülkelerin merkez bankalarından oluşan Euro Sistemi tarafından yürütülüyor.

Frankfurt merkezli ECB'nin görevi, para birimi olarak euro'yu kullanan AB üyesi ülkelerden oluşan Euro Bölgesi'nde fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlanıyor. Euro'yu Avrupa'da yaklaşık 340 milyon kişi kullanıyor.

Avrupa Para Birimi, ekü ve euro olarak da adlandırılan euro'nun farklı renk ve boyuta sahip 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 olmak üzere 7 çeşit banknotu bulunuyor.

Ayrıca, 1, 2, 5, 10, 20, 50 sent ile 1 ve 2 euro metal para olarak kullanılıyor.

500 EURO BASILMIYOR

Terörizmin finansmanı ve kara para aklamaya karşı mücadele nedeniyle ECB 2019 yılında 500 euro'luk banknotların basımının durdurulmasına karar verdi. 500 euro'luk banknotların basımının durmuş olmasına rağmen bu banknotlar halen geçerli. Ancak 500 euro banknotlar günlük yaşam ve alışverişte kullanılamıyor ve sadece banka hesaplarına yatırılabiliyor ve bankalardan değiştirilebiliyor.

DANİMARKA HARİÇ ZORUNLU KATILIM

Euro Bölgesi'nin kuruluşunda ortak para politikasına dahil olmayacağını açıklayan Danimarka dışında bütün birlik üyelerinin gerekli kriterleri yerine getirmeleri durumunda euro kullanımına geçme zorunluluğu bulunuyor.

Son dönemde, Bulgaristan euro para birimine geçiş süreci için başvuruda bulundu. Bu ülkenin de birkaç yıl sürecek süreç sonunda euro para birimine girişini tamamlaması bekleniyor.

EURO DEĞERİ DÜŞTÜ

Euro, 1999 yılında piyasaya sürüldüğünde 1 euro 1,17 dolar seviyesindeydi. Bu tarihten sonra euro, dolar karşısında hızla değer kaybetti. Ekim 2000'de euro 0,83 dolara kadar geriledi.

Euro, 2002 yılından 2008'e kadarki süreçte dolara karşı değer kazandı. 2008 yılında 1 euro 1,60 dolara kadar çıkarak rekor kırdı.

Bu yıl, Rusya-Ukrayna savaşı, enerji krizi, dünya genelinde artan jeopolitik riskler ve ABD Merkez Bankası'nın (Fed) şahin politikaları doları diğer para birimleri karşısında daha değerli bir hale getirdi.

Euro/dolar paritesi yılın başında 1,13 seviyesindeyken eylül ayında 20 yılın en düşük seviyesine geriledi. Parite, 0,96 seviyelerine kadar düştükten sonra son aylarda toparlanmaya başladı. Hali hazırda euro dolar paritesi 1,064 seviyelerinde seyrediyor.

ULUSLARARASI KULLANIM

Doların ardından dünyanın en fazla kullanılan ikinci rezerv para birimi konumunda bulunan euro'nun uluslararası piyasalarda kullanımı da oldukça sabit biçimde devam ediyor.

ECB raporlarında euro para birimin küresel döviz rezervlerin yüzde 20,6'sını oluşturduğu öngörülüyor. Uluslararası tahvil ihracında da euro'nun payının geçen yıl yaklaşık 3 puan artarak yüzde 24,6'ya çıktığı belirtiliyor.

TASARIMI DEĞİŞECEK

ECB, 21 yıldır tedavülde olan euro banknotları 2024'e kadar yeniden tasarlamayı öngörüyor. Yeni tasarım süreci, Euro Bölgesi'ndeki insanlardan gelecekteki banknotlar için olası temalar hakkında görüş toplamakla görevli odak gruplarının oluşturulmasıyla başlayacak. Daha sonra her Euro Bölgesi ülkesinden bir uzmana sahip danışma grubunun, ECB'nin Yönetim Konseyi'ne yeni temalardan oluşan bir kısa liste sunacak. Yönetim Konseyi, yeni banknotlar basılmadan önce nihai kararı verecek.

EURO BÖLGESİ'NİN KAMU BORCU YÜKSEK

Euro Bölgesi'nde kamu borcunun Gayrisafi Yurt içi Hasıla'ya (GSYH) oranı, 2022 yılına ilişkin son verilerde yüzde 94,2 seviyesinde ölçüldü. Euro Bölgesi'nin toplam kamu borcu 12,1 trilyon euro seviyesini buluyor.

Euro para birimini kullanan ülkelerdeki yüksek kamu borç oranları dikkati çekiyor.

Euro Bölgesi üyesi ülkeler arasında 2022 yılının ikinci çeyreğinde kamu borcunun GSYH'ye oranının en fazla olduğu ülke yüzde 182,1 ile Yunanistan oldu. Yunanistan'ı, yüzde 150,2 ile İtalya, yüzde 123,4 ile Portekiz, yüzde 116,1 ile İspanya, yüzde 113,1 ile Fransa, yüzde 108,3 ile Belçika, yüzde 95,2 ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, yüzde 82,7 ile Avusturya, yüzde 73,5 ile Slovenya, yüzde 71,6 ile Finlandiya, yüzde 67,2 ile Almanya ve yüzde 60,3 ile Slovakya izledi.

AB kurallarına göre, normal şartlarda üye ülkelerin kamu borçlarının GSYH'lerinin yüzde 60'ını geçmemesi gerekiyor. Bu sınır aşıldığında uygulanacak tedbirlerin AB Komisyonu'na bildirilmesi ve etkin mücadelenin yapılması gerekiyor.

Ancak AB ülkeleri uzun yıllardır kamu borçlarını düşürecek adımları ve kemer sıkıma politikalarını uygulamakta sorun yaşıyor.