Nobel ödüllü bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, EdU adı verilen molekülün, sinir hücrelerine zarar vermeden beyindeki tümörün tedavisinde kullanılabileceğine dair bir çalışmaya imza attı.
Yıllardır DNA’nın onarım sistemi üzerinde çalışan Nobel Ödüllü bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, Beyin Tümörü için de önemli bir araştırmaya imza attı.
Ekibiyle birlikte EdU isimli molekülü kullanarak DNA hasarının nasıl onarıldığını araştıran Prof. Dr. Sancar’ın bu çalışması ile birlikte beyin tümörü olan bir hastada sinir hücrelerine zarar vermeden tümörü öldüren ilaçlar geliştirmenin yolu açılacak.
Bu çalışma tedavisi oldukça zor olan gliablastoma isimli beyin tümörü için önemli bir umut ışığı. Araştırma yayına kabul görürken, Amerika’nın önemli bilimsel yayınlarından biri olan PNAS isimli derginin ilk sayısında yayınlanması bekleniyor.
Cumhuriyet gazetesinden Orhan Bursalı’ya açıklamalar yapan Prof. Dr. Aziz Sancar, şunları söyledi: “EdU molekülü, sağlam DNA’da, sanki DNA hasara uğramış gibi etki yapıyor ve onarım mekanizmasını harekete geçiriyordu! Böyle bir etki beklemiyorduk! Sebebini araştırdık. Bozulmamış sağlam hücrelerin bulunduğu besi ortamına EdU molekülü koyduk ve baktık ki hücre onarım mekanizmasını çalıştırarak bu molekülü durmadan kesip çıkartıyor. Çıkarılan molekül serbest kalınca tekrar genoma giriyor, hücre onu tekrar kesip dışarı atıyor ve kör döngü böyle devam ediyor. Sonunda EdU ile başa çıkamayan hücre ölüyor (apoptoz)."
"EdU molekülünün orta derecede zehirleyici etkisi (toksik) olduğu biliniyordu. Ama bu etkinin mekanizması bir sırdı. Şimdi burada hücreyi kesin nasıl öldürdüğünü çözdük. Daha önce EdU’nun Kanser hücrelerini öldürdüğüne dair kanıtlar vardı, ancak garip bir şekilde, hiç kimse bu sonuçları takip etmedi. Şimdi bile laboratuvarlarda binlerce biliminsanı DNA’yı incelemek için EdU’yu kullanıyor, ancak bu molekülün DNA’da hasar yaratarak öldürücü etki yaptığını bilmiyor.”
Glioblastoma adı verilen beyin tümörleri en agresif tümörlerden biri. Gliablastomaya yakalanan bir hastanın ortalama ömrü tedaviye rağmen 15 ay. Yaklaşık 100 bin insanda 1 görülürken, son yıllarda bu oran 100 binde 3.25’e kadar çıktı. Nüfusun yaşlanması, hava kirliliği, maruz kalınan ağır metaller ve eskiye oranla teşhis olanaklarının da gelişmesi bu konuda etken. Glioblastoma yakalanan hastaların sadece yüzde 5’i, 5 yıl hayatta kalabiliyor. Avrupa, Kuzey Amerika’da daha fazla görülen hastalık, erkeklerde de kadınlara oranla daha fazla görülüyor.
Hastanın tedaviye rağmen ömrünün az olmasının nedeni ise beyindeki ‘kan beyin bariyeri’ denilen bariyerden şu anda kullanılan kemoterapi ilaçlarının geçememesi ve etki edememesi. Prof. Dr. Sancar’ın buluşu ile EdU molekül kullanılarak nöronlara yani sinirlere zarar vermeden beyin kanserinin öldürülebileceği düşünülüyor.
Bunun nedeni ise tümörlerin DNA sentezi yaparken beyin hücrelerinin yapmaması. Beyin hücreleri DNA sentezi yapmadığı yani çoğalmadığı için de EdU molekülünün hedefinde olmuyorlar.
