Madde madde EYT rehberi: EYT şartları neler?

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinin ayrıntıları belli oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, milyonlarca kişiyi ilgilendiren düzenlemenin nasıl olacağını açıkladı.

NTV Ankara İstihbarat Şefi Ahmet Ergen, EYT düzenlemesinde merak edilen soruları yanıtladı.

EYT KİMLERİ KAPSIYOR?

8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar EYT kapsamına giriyor. Bu tarihten sonra hizmet başlangıcı olanlar ise düzenlemeden yararlanamayacak.

Çalılşanların kapsamı için SSK, Emekli Sandığı veya Bağ-Kur ayrımı yapılmayacak.

EYT ŞARTLARI NELER?

8 Eylül 1999 öncesi işe girişi olanlardan kadınlar için 5 bin prim günü ve 20 yıl sigortalılık süresi, erkekler için 5 bin prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresi gerekiyor. Prim ve sigortalılık süresi şartlarını karşılayanlar yaşa bakılmadan emeklilik hakkı kazanacak. 

Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'da kadınlarda 20 yıl sigortalılık sürüsi ve 7 bin 200 prim günü, erkeklerde 25 yıl ve 9 bin prim günü gerekiyor.

Siortalılık süresini erkekler en son 8 Eylül 2024'te dolduracak.

PRİM GÜNÜ EKSİK OLAN NE YAPACAK?

Prim günü dolmayan kadınlar doğum borçlanması, erkekler de askerlik borçlanması yapabiliyor. Bu sayede eksik günler tamamlanabiliyor.

SİGORTALILIK SÜRESİ DOLMAYANIN DURUMU NE OLACAK?

Prim şartını tamamlayan ancak sigortalılık süresini doldurmayanlar kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 bitince emeklilik hakkı kazanacak.

KAÇ KİŞİ YARARLANACAK?

Düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle ilk etapta 2 milyon 250 bin kişi emeklilik hakkına kavuşacak. Prim ve sigortalılık süresini tamamlayanlarla birlikte bu sayı her yıl artacak.

BAŞVURU NASIL OLACAK?

Yasal sürecin tamamlanmasının hemen ardından EYT düzenlemesi ile emekli olabilecek vatandaşlar, süreci başlatmak için SGK’ya başvuracak. Bu başvurular, e-devlet üzerinden yapılabilecek. Sosyal güvenlik merkezlerine de başvuru yapmak mümkün. Bu durumda hazırlanacak dilekçeler, sosyal güvenlik merkezlerine verilebilecek. Ancak işlemlerin hızlı ve kolay yürütülebilmesi için başvuruların e-devlet’ten yapılması seçeneği de devrede.

EMEKLİ OLUP ÇALIŞANLAR İÇİN DURUM NE?

Emekli olup çalışmaya devam edecekler için 5 puanlık sigorta prim teşviki getirilecek. Böylece emekli olanlar için şirketlerin ödeyeceği primlerde düşüş olacak. Normal çalışanla emekli çalışan arasında prim farkı kalmayacak.

KIDEM TAZMİNATI NASIL ÖDENECEK? DESTEK OLACAK MI?

Emekli olacakların hak kazandığı kıdem tazminatları için destek verilecek. Bu kapsamda Kredi Garanti Fonu desteğiyle işverenlere kredi imkanı sağlanacak.

KGF desteğinden yararlanacak işverenlerin kıdem tazminatı ödemesi yapacağı çalışanlara KGF sistemiyle doğrudan ödeme de olabilir.

Emeklilikte yaşa takılanlar, mevcut sisteme göre kıdem tazminatı alacak.
Emekli olan çalışanlar, son işyerindeki çalışma süresi için kıdem tazminatı alacak. Her bir çalışma yılı için 30 günlük brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı verilecek.

İşverenlerin kıdem tazminatı ödemesi için Hazine destekli Kredi Garanti Fonu kefaletiyle sunulacak destek banka limitlerinden düşmeyecek. Kıdem tazminatı ödemesi sırasında verilecek bu destek işveren adına ödeme doğrudan işçiye yapılacak.

EYT'LİLER NE KADAR MAAŞ ALACAK?

EYT için maaş hesaplamasında, 1999 yılı öncesi, 1999-2008 yılları arası, 2008 yılı sonrası önemli. Bu üç dönemdeki hesaplamalar yapıldıktan sonra emeklilikte yaşa takılanlar için aylık hesaplaması yapılacak. Maaş hesaplanırken, "Çalışanın aylık kazancı, çalıştığı yıl, yaşının dolmasını beklerken ödediği fazladan prim miktarı, çalışma süresine ara verip vermediği, çalışma süresi göz önüne alınacak. Yani emekli aylığının miktarı kişiye özel olacak.

NE ZAMAN DEVREYE GİRECEK?

Yasa teklifinin en hızlı şekilde Meclis'e sunulup tamamlanması halinde bile ocak ayının ortasını bulan bir takvim söz konusu. Düzenlemenin 5 Ocak tarihinde Plan ve Bütçe Komisyonu'na gelme olasılığı var. Komisyon sonrası Genel Kurul'da yasalaştıktan sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın onayı ardından yayımlanarak yürürlüğe girecek. Başvurular yürürlük tarihinin devreye girmesiyle başlayacak.

SGK NE TÜR HAZIRLIKLAR YAPIYOR?

SGK yoğunluğu azaltmak, emeklilik başvurularının hızlı ve kolay bir şekilde tamamlanabilmesini sağlamak için bazı tedbirler aldı. SGK, sunucularını genişletti, bilgi işlem altyapısını güçlendirdi. İstanbul, Ankara ve İzmir’de yoğunluğun daha fazla olması bekleniyor. SGK’nın, “yaşlılık aylığı” yani emekli maaşı bağlama işlemlerini yürüttüğü ana merkezler var. SGK bu ana merkezlerin Ankara ve İstanbul’da sayılarını artırdı. Ankara’da ikinci merkez açıldı. İstanbul’da aynı şekilde sayı artırıldı. Vatandaşların emeklilik başvuru işlemlerini e-devlet yapması için eğitici-yönlendirici videolar hazırlandı.
Yaşlılık aylığı baglama merkezlerinde görev yapacak personel sayısı da artırıldı.

EYT'NİN MALİYETİ NE KADAR?

Şu anda taban emekli aylığı 3 bin 500 lira, ortalama maaşın 7 bin Lira civarında kabul edildiği bir hesaplamayla ilk etapta emekli olacak 2 milyon 250 bin kişiden kaynaklı maliyet, yıllık 250 milyar lira olarak hesaplanıyor.
Bu hesapta yıl içinde emekli maaşlarına yapılacak zam da dikkate alındı. Kapsamdaki 5.7 milyon kişinin tamamının emekli olması halinde ise yıllık maliyet, bugünkü rakamlarla 625 milyar lirayı bulacak.