Travma sonrası stres bozukluğu nedir, belirtileri neler? Uzmanlardan travma sonrası stres bozukluğu uyarısı

Travma, yaşanılan bir ölüm veya ölüm tehdidinin bulunduğu, fiziksel veya yaşamsal bütünlüğe yönelik bir tehdidin yer aldığı, ciddi yaralanma ile sonuçlanan, kişinin kendisinin yaşamış olabileceği gibi kendisi için önemli bir bireyin başına geldiği öğrenilen veya şahit olunan
olağanüstü sayılabilen olaylar niteliğinde tanımlanmaktadır.

Travmatik durumların olağanüstü olması yalnızca beklenmedik anlarda gerçekleşmesi değil aynı zamanda hayati varlığı sürdürmede uyum sağlamaya yarayan baş etme becerilerini de kesintiye uğratmasıdır.

Travma sonrası stres bozukluğu olarak bilinen TSSB, örselenme sonrası gerginlik bozukluğu olarak da literatür de yer almaktadır.

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), Amerikan Psikiyatri Birliği’nin tanımlamasına göre yaşanılan olumsuz bir olay sonucunda meydana gelen, kaçınma davranışları gözlenen, olumsuz duygusal ve bilişsel değişlikler ile birlikte ürkme ve uyarılma durumlarının artması olarak
tanımlanan, bir aydan fazla süregelen klinik bir olgudur.

TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU TARİHİ 

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), geçmiş insan yaşantılarına bakıldığında birçok travmatik yaşantı başlığı altında yer almıştır. Savaş, doğal afetler; yangın, deprem, sel gibi büyük çaplı yaşantıların gerçekleşmesine rağmen, travma sonrasında meydana gelen olumsuz belirtilerin anlaşılması 20.yy’ı bulmuştur.

1914-1918 yılları arasında gerçekleşen I. Dünya Savaşı sonrasında fiziksel olarak savaşta yer almayan bireyler ile gaziler üzerinde yapılan çalışmalar o dönemin askeri ve siyasi atmosferinden etkilenmiştir. 1939-1945 yılları arasında gerçekleşen II. Dünya Savaşı ile birlikte çalışmalar yoğunlaşmış ve savaşın sonlanmasıyla ruh sağlığı alanında tanısal ve istatistiksel el kitabı olan DSM-1’ de ilk kez “Büyük Stres Tepkisi (Gross Stress Reaction)” olarak tanımlanmıştır (Amerikan Psikiyatri Birliği, 1952). TSSB, bireyde fiziksel eksiklik ve ciddi stres yaşanmasına neden olan olgular sonrasında verilen tepkiler olarak literatürde yer almaya başlamıştır.

TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ

Travma sonrası yaşanan belirtiler kapsamında ilk büyük semptom olarak gözlemlenen evre aşırı uyarılmışlık halidir. Kişinin aşırı uyarılması, her an travmatik olayın yeniden yaşanmasına ilişkin devamlı tetikte olma durumudur. Bu şekilde kişinin kendini koruma sistemi sürekli olarak teyakkuz içerisindedir. Bu tür kişilerde uykuya dalma evreleri diğer insanlara oranla daha uzun sürmektedir. Ayrıca diğerlerine göre sese karşı çok fazla hassas ve sürekli olarak tetikte olduklarından, gece boyunca daha sık uyanmaktadırlar.

Gerçekleşen travma sonucunda yeniden yaşantılar ile birlikte fizyolojik, duygusal ve davranışsal sonuçlar görülmektedir.

Tekrarlayan imgelem, düşünceler, kâbuslar bilişsel yeniden yaşantıları kapsarken; huzursuzluk, kızgınlık ve kaygı duygusal yeniden yaşantıları örneklendirmektedir. Davranışsal yeniden yaşantılar ise travma esnasında yaşanılan agresif dürtülerin tekrarlanmasıyla birlikte çevreye karşı fiziksel anlamda saldırgan tutumların sergilenmesi şeklinde değerlendirilebilmektedir. Aşırı uyarılmışlık durumlarında sık sık rastlanılan davranışsal yeniden yaşantılar, öfke patlamaları ve saldırganlığın eşlik ettiği durumlar ile görülebilmektedir.

Travma ve travmayı hatırlatan herhangi bir nesneye karşı fizyolojik tepkisellik, taşikardi nöbetleri, baş ağrısı, konsantrasyon güçlüğü, mide/bağırsak sistemini kapsayan gastrointestinal yakınmalar ve uykusuzluk aşırı uyarılma durumları arasında
sayılabilmektedir.