Doğu Akdeniz'de 35 günlük görevinin ardından bakıma alınan Oruç Reis'in kaptanı Cankat Uzşen NTV canlı yayınında Deniz Kilislioğlu'nun sorularını yanıtladı.
Deniz Kilislioğlu: 35 gün sonra karada olmak nasıl bir duygu?
Cankat Uzşen: Ticari gemilerde daha önce de çok daha uzun süreler çalıştığımız için bizler için artık bu bir rutine bağlıyor. Ama tabii ki de Oruç Reis gemimizde bu görevi 35 gün süresince bulunduğumuz, biraz daha farklı duygularla dönmemize neden oluyor.
O duygulara geleceğim, karaya çıktığınızda nasıl hissettiniz soracağım size ama çünkü çok da aslında çatışma bölgesinde değildi ama her böyle bir sıcak çatışmaya dönebilecek kadar riskli bir bölgede görev yaptınız, o duyguları soracağım ama isterseniz önce bir gelin hazırlık aşamasına dönelim biraz geriye saralım filmi.Hem personeliniz, hem siz, hem gemi nasıl hazırlandınız?
"Demre-1 Lokasyonuna hareket öncesinde, gemiden görev yapan personelimiz 35 günlük bu yoğun çalışma için, gerekli planlamaları yaşam ihtiyaçlarını karşılamak için Antalya Limanı'na gelmişti. Bizim normal rutininimiz 35 günde bir değişim ve ikmaller ve planlı bakım tutumlar üzerine kurulu sistem olarak. Yine aynı şekilde liman içerisinde gerekli güverte planlı bakım tutumları, servis sertifikasyon işlemleri yapıldı. Daha sonra yine 35 günlük uzun süreç için gerekli olan ikmaller bunlar gıda, yakıt, su ikmallerimiz oluyor, bunlar da tamamlandıktan sonra 9 Ağustos tarihinde Antalya Limanı'ndan ayrıldık ve 10 Ağustos Navtex mesajı sonrasında Demre-1 Lokasyonuna intikal ettik"
Gemimizde 54 personelimiz oluyor. Bunların içerisinde gemi güverte ve makine zabiti, gemi adamları aynı şekilde teknik sismik personelimiz oluyor. Toplamda 54 kişi oluyoruz.
Pandemi sürecinde yola çıktınız. Dışarıdan personel geldi mi? Pandemi koşullarını nasıl yönettiniz?
"Kurumumuz pandemi sürecinde değişim olsun, operasyon süreci olsun, gerekli tedbirleri alarak, bu süreçten etkilenilmemesi için gereken herşeyi yaptı. Gemiye katılan personelin, gemiye katılış öncesi sağlık kontrolleri, gemiye geliş ve ayrılışlarda servis imkanları kurumumuz tarafından sağlanmakta. Bu süreçte aldıkları bu tedbirler sayesinde biz herhangi bir sıkıntı yaşamadık,gemimiz üzerindeki ve izindeki personelimiz için de geçerli aynı şekilde. Operasyona da başladığımız personelle geriye döndük"
Herhangi bir değişim yapılmadı?
"Yapılmadı. Ayrıca bu süreçte ikmal yapıldı."
35 günün hikayesini de konuşmak istiyoruz ama biz bilmeyenler için rutin bir gün nasıl geçer, 24 saat çalışan bir mekanizma gemi bir günlük rutininiz nasıldı ?
"Normal ticari gemilerinde olduğu gibi sismik araştırma gemilerinde sondaj gemilerinde benzer çalışan bir sistem var. Bizim gemimizde de 7/24 kesintisiz çalışma düzeni var. Bu düzen içerisinde biz personelimizi 2 vardiya şeklinde kullanıyoruz. Bunlar 12 saatlik vardiyalar şeklinde çalışıyorlar. Yine bu düzen içerisinde 7/24 sismik veri toplamaya devam ediyoruz. Bu çalışma düzeni içerisinde gemi köprü üstesinde, güverte zabiti yanlarında yardımcı olmak için gemi adamları, makinede aynı şekilde, 2 makine zabiti, onlara yardımcı olmak için gemi adamları bulunuyor. Teknik departmanımız da 12 saatte değişiklikle çalışmaya devam ediyor."
Sanırım tek bir rota üzerinde gidilmiyor sismik gemilerde, bir kaynak şüphesi olduğundan rota değiştiriyorsunuz?
Planlamamız var. Proje planlaması oluyor, proje sahasına gidilmeden önce. Üzerinde gidilecek hatlar orada belirleniyor. Normal ticari bir gemi gibi Antalya Limanı'ndan çıkıp, İstanbul limanına gidecek şekilde bir rota izlenmiyor, sürekli farklı hatlar üzerinden veri alınıyor.
Personel vardiyası bittiği nöbeti bittiği gemide nasıl vakit geçirir? Ne yapıyorlardı acaba boş vakitlerinde?
Yaptığımız işin hassasiyetini göz önünde bulundurduğumuzda istihrahat bizim için ve tüm denizciler için çok önemli. Bu nedenle gemi personelimiz istirahat saatine dikkat etmektedirler. Gemimiz uluslararası sularda sismik araştırma yapan diğer gemiler ile aynı olanaklara sahip, bu bağlamda bunlar nedir diye sorarsanız, televizyon imkanımız spor salonumuz, dinlenme salonumuz, masa tenisi, sauna, internet erişimi gibi bir çok olanak da personelimiz istihrahat saatlerinde istediği şekilde faydalanabilyior. Tabii bir de biz denizciler için , sizler için de önemli olan, olmazsa olmaz kitaplarımız vardır. Gemimizde bir de bir kütüphanemiz var. Tüm personelimiz kütüphaneden istediği şekilde faydalanabiliyor.
İletişim imkanınız nasıldı? Harp gemilerinde iletişim anlamında daha sıkı olduğunu biliyoruz, acaba sizin geminizde, cep telefonu kullanımı serbest midir? İnternete cep telefonunda girmek mümkün müdür? Personeliniz, haberleri o süreci nasıl takip etti?
Tüm denizde çalışan gemilerde olduğu gibi bizim gemimizde de, denizde çalışan personel için internet çok önem kazanmış durumda. Ben mesleğe başladığımda, ilk yıllarımı düşündüğümde yeni arkadaşlarımıza hep anlatıyoruz, 1-1,5 ay görüşemediğim zamanlar oluyordu ailemle yakınlarımla. Kurumumuz bu nedenle gerekli internet ve telefon erişim imkanlarını tüm personele zaman kısıtlaması olmadan sağlamakta. Aynı şekilde gemide uydu tabanlı 24 saat üzerine iletişim kurabileceğimiz bir telefon hattı da mevcut.
Gelişmeleri takip etmek konusunda bir sıkıntınız olmadığını anlıyorum.
Doğrudur, sizler gibi bizler de yazılı ve görsel medyayı gemi üzerinden takip edebiliyoruz.
Peki o zaman şunu sorayım, tansiyonun yükseldiği zamanlar oldu siz denizdeyken. Şunu açıklıkla söylemek gerekiyor, Türkiye ve hatta dünyanın gözü bir anlamda sizin geminize kilitlendi. Herkes ne olacak diye merak etti. İşte zaman zaman Ankara Atina arasında gerginlikler yaşandı. Bazı tacizler olduğunu biliyoruz. F16'lar havada uçtu. Siz gemininin içerisinde o esnada neler yaşıyordunuz? Böyle bir ortamda gemide olmak nasıl bir duyguydu böyle bir ortamda?
Ben önce genel bir bilgilendirme yapayım sonra da o konuya açıklık getireyim. Öncelikle sismik araştırma gemilerinde faaliyetleri sırasında iki tane sivil, ayrıca koruma ve destek amaçlı açık deniz romörkorü eşlik ediyor. Bizim durumumuzda bazı ülkeler bölgemizi sıcak çatışma alanı olarak adlandırıyor ama bizim Mavi Vatan olarak kabul ettiğimiz bölgede, aynı şekilde Türk Silahlı Kuvvetlerimizin aldığı önlemler ve tedbirlerle beraber, operasyonumuz sırasında herhangi bir sıkıntı yaşanmadı. Devletimiz de herhangi bir olay yaşanmasına müsaade etmedi.
Donanmayla birlikte hareket eden bir Oruç Reis gemisi vardı, bu herhalde bir özgüven vermiştir personelinize, o anlamda psikolojinizi nasıl etkiledi?
Gemimiz 2 sivil destek ve koruma gemisiyle çalışıyor, dünya genelinde böyle uygulama ama biz bunun dışında Türk donanmasına ait 6-10 arasındaki ayrıca geminin ayrıca bizimle beraber göreve gitmesiyle beraber, moral ve motivasyonumuz ekstra yükselttiğini gördük.
Biz karada hep NAVTEX bekledik. Türkiye bu süreçle birlikte NAVTEX'in ne demek olduğunu da öğrendi aslında. Karada sürekli uzatıldığı bilgileri geliyordu. İçeride teknik olarak siz denizciler yeni bildirimleri nasıl alıyorsunuz?
NAVTEX sizler de artık öğrenmiş oldunuz. Bildiğiniz üzere seyir uyarılarını, hava uyarılarını gemilerin alması için uluslararsı bir sistem. Bu mesajların alınabilmesi için NAVTEX reciever bir sistem, cihaz var. Bu cihaz üzerinden bu mesajları alıyoruz. Gerekli kontrolü alıyoruz, ona göre gerekli iletişimi hem kurumumuzla hem silahlı kuvvetlerimizle irtibat halinde kalarak ilerliyoruz çalışmalarımızda. Aynı şekilde NAVTEX mesajlarını da internet sitesi üzerinden de ulaşabiliyoruz.
Denize dayanıklılık çok önemli bir kavramdır. Gemi adamları belki o anlamda sizler biraz daha eğitimlisiniz. İşte teknik personel de var. Bu dayanıklılığı en çok zorlayan noktalardan biri de hava durumudur. Yaz döneminde gittiniz ama hava durumu nasıldı? Sizi zorlayan günler oldu mu?
Oruç Reis gemimiz dünya standartlarında inşa edilmiş en zorlu hava ve deniz koşullarına dayanabilecek bir gemi dizaynına göre planlanmış inşası, bu şekilde bir gemi bu nedenle gerek ulusal olsun, gerek uluslararası olsun projelerde, deniz veya okyanuslarda en zorlu koşullarda dayanabilecek ekipman ve gemi yapısına sahip. Bu süreçle ilgili olarak da Ağustos ayında, bulunduğumuz bölge ile ilgili olarak bizi etkileyecek, gerekli hava raporlarını ve seyir alanını takip ettiğimiz için gerekli tedbirleri alıyoruz, bizi olumsuz etkileyecek bir olay yaşanmadı.
12 Eylül itibariyle NAVTEX'in süresi bitmişti bir daha da uzatılamadı. Enerji Bakanlığı bir bakım limana geleceğini açıkladı Oruç Reis'in. 12'sinde bölgeden ayrıldınız, kaçında Antalya Limanı'na geldiniz?
Gemimiz 15'inde limandaydı. Kısa bir şeyimiz oldu, gemide bekledik bir süre. Ondan sonra limana yanaştık.
Gördüğüm kadarıyla karadasınız ama siz hala gemiden ayrılmış değilsiniz. Bakımlar devam ediyor herhalde.
Yeni proje sahasına gitmeden önce, daha önce de söylediğim gibi 35 günlük periyodlarda gerekli bakım işlemlerini yapıyoruz, onun için limana döndük, gerekli ikmaller yapıldıktan sonra işimiz tamamlandıktan sonra gerekli ekipmanlarımızın planlı bakım tutumunu bitirdikten sonra Antalya limanı açıklarında deneme seyri yapacağız. Akabinde kurum talimatımızla birlikte tekrar çalışmaya devam edeceğiz.
Ne gibi bakımlara ihtiyaç oluyor, bilmeyenler için paylaşsanız?
Gemide kullanılan makinelerin belli bir çalışma saatleri vardır, belli rutin yapılması gereken servislerin tavsiye ettiği gemi personelinin takip ve tespit ettiği bakım tutum işlemleri olması gerekir. Gemimizde sadece , gemi seyir halinde sismik ekipmanlarımız da var. Onların da kontrol edilmesi gerekiyor. Onların da gerekli hazırlıklarının yapılması gerekiyor. Hazırlıklar da proje proje değişiyor. Gene aynı şekilde gemimizde sertifikasyon işlemleri devam ediyor. Bunlar bir seferde yapılıp biten şeyler değil ,sene bazında önümüze gelen, senelik iki senelik, beş senelik olacak şekilde, sertifikasyon işlemleri var. Mesela örnek verirsek, helikopter operasyonları ile ilgili sertifikasyonlarımız olabiliyor. Örnek vermek gerekirse, gemideki emniyeti seyri sağlamamız için sğalamız gereken sertifikasyonumuz var.
Oruç Reis gibi bir geminin nasıl kaptanı olunur? Biraz kendinizle ilgili bize bilgi verebilir misiniz?
Benim için de en heyecan verici kısmı bu aslında. Ben 2010 senesinden beri denizlerde ticari gemilerde uzak yolda, yabancı gemilerde uzak yol kaptanı olarak görev yaptım. Ben 2000 senesinden beri gemilerdeyim. Staj Sürecim de var. 2010 senesi itibariyle de uzak yol kaptanlığı belgemi aldım ve çeşitli gemilerde çalışmaktayım. Yani yaklaşık olarak 10 senedir gemilerde kaptan olarak çalışıyorum. Bu süreç içerisinde uzak yolda, farklı ülkelerde çalıştığınızda, diğer ülkelerdeki araştırma gemilerini sondaj gemilerini gördüğünüz zaman her zaman bir gün bizim de böyle gemilerimiz olacak mı diye düşünüyorduk ülkemizde. Yine aynı şekilde devletimizin milli enerji ve maden politikaları çerçevesinde yaptığı çalışmalar neticesinde bu gemilere kavuştuk. Benim de en büyük ideallerimden birisi Oruç Reis'te kaptan olarak çalışmaktı. Benim için MTA Genel Müdürlüğüne ait Oruç Reis gemisinde çalışmak gerçekten bir şanstı.
Peki bir başvuru üzerine mi gelişiyor süreç? Bir başvuru mu yapıyorsunuz?
Doğrudur. Belli bir tecrübeye sahip olmanız gerekiyor, tabii ki de hazırladığınız başvurunuzla, kurumunuza başvuruyorsunuz, kurumunuz bu değerlendirmeyi kendi içerisinde yapıyor, ona göre seçim yapılıyor.
Son olarak ailenizi soracağım. Şimdi indiniz, görüyoruz ama merak ediyorum ailenizle iletişim kurabildiniz mi? Ne zaman görebileceksiniz?
En kısa sürede inşallah kavuşacağız. Daha önce de söylediğim gibi benim için Oruç Reis gemisinde çalışmak nasıl bir onursa, ailemiz ve yakınlarımız için de bu sadece benim için değil tüm personelimiz için geçerli. Hepimiz için gurur verici bir durum. O yüzden herhangi bir sıkıntı yaşamıyoruz. Ailem de zaten uzun yıllardır bu mesleği yaptığım için benden ayrı kalmaya alışıklar. İletişimiz de kurumumuz sağolsun bizler için yeterli sıkıntı yaşamıyoruz.
Son bir mesajınız varsa alabilirim. Belki tekrar yola çıkacaksınız, ne zaman olduğu belli değil ama tekrar yola çıkma ihtimaliniz her zaman var. Eğer bir mesajınız varsa Türk halkına, bunu da iletmiş olalım..
Oruç Reis gemimize , Mavi Vatan mücadelemizde desteklerini ve dualarını esirgemedikleri için tüm halkımıza çok teşekkür ederiz. Bu ve bunun gibi diğer gemilerimizde, sismik araştırma ve sondaj gemilerimizin faaliyete geçmesinde emeği geçen herkese çok teşekkür ederiz.