Ayşe Çınar / Ntv.com.tr
Halk arasında deniz salyası olarak bilinen 'müsilaj', son dönemde Marmara Deniz'inde balıkçıların kabusu haline geldi. Yapışkan bir yapı olmasıyla bilinen müsilaj, balıkçıların ağsına yapışmasıyla avlanmalarını zorlaştırıyor. İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, son bir yıldan beri Marmara Deniz'inde etkili olan müsilajın balıkçıları etkilediğini ve bu konuda haberler aldıklarını söyledi.
Okyar, bundan yaklaşık 10 yıl önce Marmara Deniz'inde yoğun olarak görülen müsilaja dair bilinmesi gerekenleri, ntv.com.tr'ye yanıtladı.
1- MÜSİLAJ NEDİR? NEDEN OLUŞUR?
Müsilaj, biyolojik ve kimyasal birçok koşulun bir araya gelmesiyle oluşuyor. Fitoplankton dediğimiz bitkisel canlıların aşırı çoğalması, deniz sıcaklığının yükselmesi ve buna bağlı olarak bakteriyel aktivitelerin artmasıyla oluşan sümüksü, yapışkan bir yapı.
Bu yapının oluşabilmesi için suyun çok sıcak ve durgun olması gerekiyor. Bu nedenle mevsimsel düzensizliklerin de müsilaj oluşumunda etkili olduğunu söyleyebiliriz. Herkesin bildiği gibi tuhaf bir kış yaşıyoruz. Bugün bile hava sıcaklıkları, Şubat ayında olması gerektiği gibi değil.
Tabii kirlilik de bir etken. Marmara Denizi, endüstriyel ve evsel atıklardan çok etkilenen bir deniz. Bu tip etkiler denizlerdeki biyo çeşitliliğin azalmasına da neden oluyor. Tüm bu koşulların bir araya gelmesi müsilaj gibi yapıların oluşmasında etkili. Zaten denizi incelediğimizde normal bu mevsimde olması gerektiği gibi dalgalı, hırçın bir deniz yok. Deniz çok durgun.
2- DAHA ÖNCE DE MÜSİLAJIN BU KADAR YOĞUN GÖRÜLDÜĞÜ OLDU MU?
Müsilaja ilk kez Marmara'da 2007-2008 yıllarında rastlamıştık. Ancak o dönem şimdikinden çok daha yoğundu. O zaman denizin üzerinden baktığınız da direkt müsilajın yoğunlukta olduğu yerleri fark edebiliyordunuz. Şimdi de su altında kilometrelerce uzanıyor ancak dışarıdan baktığınız da, 10 yıl önceki gibi fark edilmiyor.
Özellikle 2015 yılnıdan beri düzenli olarak Marmara Denizi'ni takip ediyorum. Şimdilik o yıllarda olduğu kadar yoğun bir müsilaja rastlamadık.
3- HANGİ BÖLGELERDE DAHA SIK GÖRÜLÜYOR?
Yoğun olarak Marmara’da görülüyor son yıllarda. Bir dönem Ege’de de oluştuğunu görümüştük. Ancak yıllardır özellikle Adriyatik denizinde, Akdeniz’de zaten sürekli oluşuyor.
4- DENİZDEKİ CANLILAR İÇİN BİR TEHLİKE OLUŞTURUYOR MU?
Müsilajın oluşmasında etkili olan bazı türler, toksin içerebiliyor. Bunlar da solungaçla, nefes alan bazı canlılar için tabii ki risk oluşturuyor. Ancak bu tip canlılar genellikle bu tehlikeyi sezdikleri zaman, bu bölgeden kaçarlar. Bu da canlılarda ve biyo çeşitlilikte azalmaya neden olur.
5- MARMARA DENİZİ'NDE MÜSİLAJIN ETKİLERİ NE ZAMAN SONA ERECEK?
Bunun sona erebilmesi için öncelikle hava koşullarının normal düzeye gelmesi lazım. Meteorolojik olaylar genellikle anlık olaylar. Bu tip yapıların artması ya da oluşması ise uzun ve sürekli olaylar sonucunda gerçekleşir. Örneğin biyo çeşitliliğin azalması gibi olayların düzelmesi için çok uzun bir süreç gerekli.
Biz zaten son bir yıldır balıkçılardan müsilajın yoğun olduğuna dair haberler alıyoruz. Ancak dediğim gibi şimdilik 10 yıl önceki kadar yoğun değil. Tabii ki bunların düzelmesi için denizlerimiz konusunda daha hassas olmamız lazım.
BALIKLAR AZALDI, FİYATLAR YÜKSELİR Mİ?
İstanbul Su Ürünleri Kooperatifleri Başkanı Erdoğan Kartal, deniz salyasının özellikle ağ ile avcılık yapanlar için büyük bir sıkıntı yarattığını söyledi.
Kartal, "Şu an Marmara Deniz'inde, özellikle Tekirdağ'da ve İstanbul Boğaz'ında bu durum balıkçılar için bir problem. Denizde uzun örümcek ağı gibi jel yapıda parçalar olduğunu düşünün. Bu avlanarak beslenen balıkların, beslenmesini de engelliyor. Bu yüzden deniz salyasının yoğun olduğu daha eski dönemlerde çok zayıf çelimsiz balıklar görüyorduk" dedi.
Balıkların beslenememesinden dolayı balık sayısının da azaldığını ifade eden Kartal, Marmara'da ağ ile balık avlayan balıkçıların, av oranında büyük bir düşüş yaşandığını da söyledi.
Kartal, "Örneğin 500 balıkçımız var Marmara'da avlanan. Bunlar normalde 500 kilo balık avlayacaksa şimdi ancak 50 kilo balık tutabiliyor. Balık fiyatları şu an zaten yüksek. Balık sayısı az olduğu için zaten buzhanelerdeki balıkları kullanacağız. Bu yüzden balık fiyatlarının daha fazla yükseleceğini sanmıyorum" ifadelerini kullandı.
Erdoğan Kartal, deniz salyasının çok yoğun olduğu dönemlerde 2 yıl kadar sürdüğünü ancak bu seferki durumun çok uzun süreceğini düşünmediğini kaydetti. Kartal, "Bu sene çok fazla lodos oldu. Lodos yüzünden Marmara denizindeki salya daha yoğun görülüyor. Daha önceki dönemlerde biz bu durumun 2 yıl devam ettiğini gördük. Bu kadar uzun süre devam ederse bu bizi çok zor bir duruma sokar. Ancak düşündüğümüz gibi hava düzelmeye başlarsa çok uzun süreceğini sanmam.
ayse.cinar@ntv.com.tr