Halk arasında sivilce olarak bilinen ergenlik çağının en sık rastlanan cilt problemlerinden olan "akne vulgaris" kıl folikülü ve buna bağlı yağ bezlerinin tekrarlayan bir hastalığıdır. Akneler derinin yağlı bölgeleri olan kısımlardan çoğunlukla yüz, sırt, boyun, göğüs bazen de omuzlarda ve kalçalarda ortaya çıkar.
Sivilce hayati bir problem olmamakla birlikte kişinin psikolojisini ve sosyal hayatını önemli ölçüde etkileyebilir. Akne bazı kişilerde yaşam boyu tedavi gerektiren kronik bir sorun haline gelebiliyor. Bu nedenle akne tedavisinin doktor kontrolünde ve düzenli olarak yapılması öneriliyor.
Sivilce oluşumunun yol açtığı cilt sorunlarına özellikle ergenlik döneminde rastlansa da daha ileri yaşlarda sivilce oluşumu gözlenebilir. Sivilce problemi ergenlik dönemindeki gençlerin yüzde %85’inde az ya da çok, farklı oranlarda görülebilir.
Sivilce problemine erken çocukluk döneminde de anne sütünden çocuğa geçen hormonların etkisiyle rastlanabilir. Ergenlik dönemi hastalığı olarak bilinen akne problemi erişkin dönemde de görülebilir. Yetişkinler sivilce ile daha kolay mücadele edebilirken, ergenlik sivilceleri bireylerin psikolojik bozuklukları artabilmekte çoğunluğu 12-18 yaş aralığında olan kişiler bu konuda oldukça zorlu bir süreç geçirebilmektedir.
SİVİLCE NEDEN ÇIKAR?
Normalde her iki cinsiyette de bulunan erkeklik hormonlarının da etkisiyle, derideki gözenek diye bilinen ince kıl ünitesi ağızcıklarının, sebum diye bilinen doğal deriye ait yağ ve ölü deri parçacıkları ile tıkanması ve üzerine bakterilierin eklenmesi sonucu iltihaplanması ile sivilce oluşur.
Hormonların etkisiyle yağ üretimi artarken, önce siyah ve beyaz noktalar meydana gelir, peşinden deride normalde de bulunan bir bakterinin üremesi için uygun ortam sağlanır. Zamanla tıkanıp şişen kıl ünitesinin parçalanması ile iltihaplı ve iltihapsız kabarcıklar ve kistler oluşur. Ancak bilinmelidir ki sivilce mikrobik bir hastalık değildir ve bulaşmaz. Ergenlik dönemi, kadınlarda adet dönemi, her iki cinsiyet için stres zamanları, bazı hormonların artması sivilcenin daha yoğun olarak gözlenebileceği zamanlardır.
SİVİLCE LEKELERİNE NE İYİ GELİR?
Sivilce tedavisinden sonra oluşan sivilce lekeleri sadece bir sağlık sorunu değil görsel ve kozmetik açıdan da kişileri oldukça rahatsız eden bir problemdir. Akne lekesi tedavilerinde en çok başvurulan yöntemlerden olan cildi hafif soyma işlemi olan bazı müdahaleler, dermatoloji kliniklerinde ve uzman tarafından yapılır. En çok tercih edilen uygulamalar ise şunlardır:
-Lazer tedavileri (pulse dye lazer, yağ ve co2 lazer)
-Derma roller tedavisi (cilt yüzeyine minik iğnecikler batırılarak cilt yenileyici solüsyonların uygulanması)
-Kimyasal peeling (belirli kimyasal ajanların deriye uygulanması-derinin soyulma işlemi)
SİVİLCE İZİ TEDAVİSİNDE DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
Akne tedavilerinde uygulanan yöntemler ve ilaç tedavileri sürecinde cilt iyileşmeye başlarken çok fazla kolajen de üretmeye başlar. Bu da ciltte kızarıklık, çukur görünüm ya da tümsekleşme şeklinde iz bırakarak kendini gösterir. Sivilce izi tedavisinde kişilerin sıklıkla yaptığı yanlış uygulamalar vardır. Bunlardan bazıları ise şöyledir:
-Sivilceyi sıkarak onun daha çok iltihabik hale gelip yayılması
-Cildi sık sık yıkayarak cildin sebum dengesini bozmak
-Yağlı nemlendirici kullanarak ciltte sivilce oluşumuna zemin hazırlamak
-Kendi kendine geçer düşüncesiyle tedaviye başlamayıp sivilce izi tedavisini daha zor hale getirmek
-Kulaktan dolma bilgilerle, evde yapılan karışımların kullanılması
-Ergenlik dönemi sivilcelerinin iz bırakmayacağı düşüncesi
-Başlanılan akne izi tedavisini iyi gelmediği düşüncesiyle yarıda bırakmak
-Sivilce kremlerini sadece sivilce üzerine sürüp tüm cilde uygulamamak
-Bronzlaşmanın aknenin izlerini kapattığı düşüncesi
-Başkasının kullandığı ürünlerin bilinçsizce kullanılması
SİVİLCE NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Sivilce bulaşıcı değildir. Sivilceler tedavi edilmediği takdirde veya sivilce ile oynanıp sıkılırsa iz bırakma eğilimi artabilir. Sivilce tedavisinde kullanılan ilaçlar vardır. İlaç tedavisi kişiye göre değişir. Sivilcenin şiddeti, yerleşim yeri, kişinin cinsiyeti ve yaşına göre tedavi seçilir.
Krem tedavisi :
Komedon da denilen siyah ve beyaz noktaları temizlemek için salisilik asit , benzoil peroksit , retinoik asit , azeleik asit gibi etken maddeleri içeren kremlerden faydalanılmaktadır. İltihaplı sivilceler için eritromisin , klindamisin , tetrasiklin , sodyum sülfasetamid , nadifloxasin içeren antibiyotikli kremler kullanılabilir. Ayrıca hem komedon hem iltihaplı lezyonlara etki eden kombinasyonlardan oluşan kremler de bulunmaktadır. Bellirli bir fayda için en az sekiz haftalık bir tedavi gerekir.
Sistemik tedavi :
Orta ve şiddetli akne vakalarında genellikle ağız yoluyla da ilaç kullanmak gerekmektedir. Antibiyotiklerden en sık kullanılanlar azitromisin ve tetrasiklin grubudur. Ayrıca A vitamini derivesi olan isotretinoin tedavisi de sistemik olarak kullanılmaktadır.
Diğer tedaviler
Bunlardan başka akne için lazer ve peeling (kimyasal cilt soyma ) cilt bakımı gibi tedaviler de yapılabilmektedir.
Tedavinin ne süreyle ve ne şekilde kullanılacağı akne şiddetine, hastanın cilt tipine göre değişebileceği için mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gerekmektedir.
SİVİLCE YAPABİLECEK BESİNLER NELERDİR?
Sivilce yapabilecek besinler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Aknesi olan insanlar, akneleri az olan veya olmayan insanlardan daha rafine karbonhidrat tüketme eğilimindedir.
Rafine karbonhidratlar açısından zengin gıdalar şunları içerir:
-Ekmek, kraker, tahıl veya beyaz un ile yapılan tatlılar,
-Beyaz pirinç ve pirinç noodle,
-Beyaz un ile yapılan makarna,
-Soda ve diğer şekerli içicekler
-Şeker kamışı, akçağaç şurubu, bal veya agave gibi tatlandırıcılar
Yapılan bir araştırmada sık sık ilave şeker tüketen kişilerde akne geliştirme riskinin % 30 daha fazla olduğu saptandı.
Sütün, kan şekeri üzerindeki etkilerinden bağımsız olarak, akne şiddetini kötüleştirebilen insülin seviyelerini arttırdığı da bilinmektedir. İnek sütü ayrıca karaciğeri akne gelişimine bağlı daha fazla IGF-1 üretmesi için uyaran amino asitler içerir.
SİVİLCELİ CİLTLER İÇİN BAKIM ÖNERİLERİ
Cildinizi Günde İki Kere Temizleyin
Eğer sivilceye yatkın bir cilt yapınız varsa günde iki kere cildinizi temizlemeniz gerekiyor. Cildi yağlı kişilerin cilt bakımı yaparken salisilik asit içeren yağsız kremler kullanmaları önerilir. Yüz temizliğinde kullandığınız sünger ya da fırçaların cildi aşındırmaması da önemli bir detay.
Tonik Kullanın
Tonik kullanarak hem ciltteki kiri ve fazla yağdan kurtulabilirsiniz. Tonik cildinizin PH dengesini korumaya da katkıda bulunur. Eğer cildiniz yağlı değilse gereksiz bir kuruluğa neden olmamak için tonik kullanmaktan kaçınmalısınız.
Cildinizi Güneşten Koruyun
Sağlıklı bir cilde sahip olmanın en önemli kuralı güneşten sakınmaktır. Güneşin UVA ve UVB ışınları cildinize zarar vererek onu yıpratır ve yaşlandırır. Bunu engellemek için yaz aylarında cildinizi örtecek uzun kollu ve ince giysiler tercih edin. Güneşin yıpratıcı etkilerine karşı güneş kremini sadece sahillerde değil dışarıda olduğunuz her zaman kullanın.
Sivilce İzleri ve Kozmetik Ürünler
Salisilik asit, benzoil peroksit ve kükürt gibi aktif maddeler içeren ürünler sivilcelerin cildinizdeki olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olur.
Cildinizi Nemli Tutun
Nemli bir cilt sağlıklı cildin önemli adımlarından biridir. Cildinizi nemli tutmazsanız cildiniz kuru ve enfeksiyonlara karşı savunmasız kalır.
HAMİLELERDE SİVİLCE LEKESİ TEDAVİ EDİLİR Mİ?
Hamilelik dönemlerinde değişen hormonal dalgalanmalara bağlı olarak bazı kişilerde sivilcelenme ya da önceden kalan sivilce lekelerine rastlanır. Bu durumda yapılacak tedaviler kısıtlı olsa da güvenli çözüm yolları mevcuttur. Gebelik döneminde güvenle yapılacak akne lekesi uygulamaları ise şunlardır:
-Doğal içerikli cilt temizleyiciler ile cildi temiz tutmak
-Doktor kontrolünde kullanılan, topikal benzoil peroksit, azelaik asit, topikal salisilik asit ve glikolik asit içeren akne karşıtı kremler kullanmak
-Hamilelere uygun, hafif dokulu güneş koruyucu kullanmak
KAHVERENGİ SİVİLCE LEKELERİNE KLİNİK ÇÖZÜMLER NELERDİR?
Kahverengi sivilce lekeleri, kişiyi estetik açıdan rahatsız eden bir görüntü oluşturur. Tedavinin seyri mevsime, yaşa, kişinin cilt tipine göre yapılacak uygulamalar için önemlidir. Sivilce lekelerinde, kliniklerde uzmanlar tarafından uygulanan bazı özel yöntemler vardır. Bunların başlıcaları ise şöyledir:
-PRP uygulamaları (kişinin kendisinden alınan kanın özel işlemlerle plazmasından ayrıştırılarak tekrar kendine enjekte edilmesi)
-Altın iğne uygulaması (özel bir cihazla, cildin alt tabakasına girilerek kontrollü verilen hasarın kolajen üretimi sağlayıp koyu sivilce lekelerini gidermesi)
-Dermapen (cildi küçük iğnelerle delerek kolajen ve elasten üretmesini sağlaması) uygulamalarıdır.
SİVİLCEYE İYİ GELEN BESİNLER NELERDİR?
Omega 3 yağ asitleri içeriğindeki E vitamini ve çinko ile birlikte yara iyileşmesinde ve doku hasarının giderilmesinde rol alarak cilt yaşlanmasının önüne geçer. Hücre yenilenmesinde rol alan Omega 3 yağ asitleri özellikle balıklarda yüksek oranda bulunmaktadır.
Deniz ürünlerinden sardalya ve somon en iyi Omega 3 kaynaklarındandır. 100 gram sardalya 1,5 gram omega 3 yağ asitlerini içerir. Omega 3 yağ asitlerinin, özellikle aknenin temel sebeplerinden olan inflamasyonu kırıcı etkileri vardır.
Sivilceye iyi gelebilecek cilt dostu besinler arasında probiyotik içeren gıdalar, (yoğurt,peynir,kefir, ayran…) da yer alır. Yeşil çay, azalmış inflamasyon ve azaltılmış sebum üretimi ile ilişkili polifenoller içerir. Yeşil çay ciltteki yağ miktarının azalmasına yardımcı olarak sivilceye iyi gelir. Bununla birlikte zerdeçal, kan şekerini düzenlemeye, insülin duyarlılığını artırmaya ve akneye neden olan bakterilerin büyümesini engellemeye yardımcı olur.
A, D, E vitaminini içeren besinler; cilt sağlığında önemli rol oynar ve sivilcenin önlenmesine yardımcı olabilir.
Özetle; Omega-3 yağ asitleri, probiyotikler, yeşil çay, meyve ve sebzeler açısından zengin bir diyet; sivilce oluşumuna karşı koruyucu olabilir. A, D ve E vitaminleri ve çinko da aknenin önlenmesine yardımcı olabilir.