Kış karamsarlığının, sonbaharda başlayıp kış aylarında devam eden ve her sene aynı zamanlarda görülen bir depresif duygu durumu olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog İrem Can Esenkaya, “Bu duruma kış depresyonu denilmesinin sebebi hep aynı mevsimde tekrar etmesidir. Kış depresyonunda, kişi olumlu olaylar yaşadığı halde kendini depresif hissedebilir. Kış mevsiminin insanlar üzerinde belirli etkileri vardır. Bu etkilerin nedeni azalan güneş ışınlarıdır. Güneş ışınları azalınca kişinin biyolojik saati bozulabilir, duygu durumunu etkileyen hormon olan serotonin (mutluluk hormonu) azalır ve uykuyu etkileyen hormon olan melatonin seviyeleri artar. Bu bozulmalar mevsimsel depresyona zemin hazırlayan en önemli unsurlardır” dedi.
BU BELİRTİLERLE ORTAYA ÇIKIYOR
Mutsuz hissetme, umutsuzluk, kaygılı olma, enerji düşüklüğü, kollarda ve bacaklarda ağırlık hissi, sosyal hayattan geri çekilerek içine kapanma, fazla uyuma, zevk veren aktivitelerin zevk vermemesi ve özellikle karbonhidrat tüketimi isteğinde artış olarak görülen iştah değişiklikleri, kış depresyonunun belirtileri arasında. Bu belirtiler sonucunda kişi konsantrasyon bozukluğu yaşıyor, sosyallik azaldığı için gelen hareketsizlik ve yemek yemede artış da kilo artışına yol açıyor. Kadın olmak, ekvatordan uzak bölgelerde yaşamak, ailede mevsimsel depresyon bozukluğu olması ve halihazırda klinik düzeyde depresyon veya bipolar hastası olmak risk faktörleri arasında yer alıyor.
KIŞ DEPRESYONU MU BİPOLAR BOZUKLUK MU?
Doğru tedavi için doğru teşhisin önemli olduğunu belirten Esenkaya, “Öncelikle kişinin depresyon mu, bipolarite mi, kış depresyonu mu yaşadığının ayırıcı tanısını yapmak gerekir. Mutsuz hissetme, umutsuzluk, kaygılı olma, enerji düşüklüğü, fazla uyuma gibi belirtiler kişinin hayatını ve fonksiyonelliğini olumsuz etkileme aşamasına geldiyse ve belirtilerle başa çıkmakta zorlanıyorsa kış depresyonu geçiriyor olabilir. Böyle bir durumda kişinin bir ruh sağlığı uzmanına başvurması önemlidir.”
- Kış depresyonunun ciddiye alınması gerektiğini belirten ve “Çünkü araştırmalar bir kere depresyona giren insanların tekrar depresyona girme riskinin daha yüksek olduğunu gösteriyor. Buradan hareketle ne kadar erken zamanda bu belirtiler ile başa çıkmak için yardım alınırsa kişinin hayat kalitesi o kadar artar. Kış depresyonu tedavi edilmediği zaman intihar düşüncelerine, sosyal geri çekilmeye, iş veya okul yaşamında problemlere ve alkol kullanımına sebep olduğu biliniyor” diyen Esenkaya’nın önerileri ise şöyle:
KIŞ KARAMSARLIĞINDAN KURTULMANIN YOLLARI
Erken yatın, erken kalkın: Erken yatıp erken kalkarak güneş ışığından olabildiğince uzun faydalanmaya çalışın. Uyumadan birkaç saat önce yemek yemeyi, elektronik aletlerle ilgilenmeyi bırakın. Uyumadan önce ılık bir duş almak uykuyu daha verimli kılmaya yardımcı olur.
Egzersiz yapın: Egzersiz yapmak mutluluk hormonu olan serotonin salgılanmasına yardımcı olur. Günde sadece 30 dakika dahi ruh halimize yukarı çekmek için yeterli olacaktır. Bu kadar zaman bile ayırmayacağından yakınanlar ise işyerinin merdivenlerini kullanmak, markete, kuru temizleyiciye, yakındaki iş toplantılarına yürüyerek gitmek gibi günlük aktivitelerle, kendilerini aktif tutabilir.
Şekerli gıdalardan, karbonhidratlardan uzak durun: Birçoğumuzun yaptığı yanlışlardan biri de şekerli ya da karbonhidratlı gıdalar yiyerek mutlu olmaya çalışmaktır. Bu gıdalar bir süre için bizi mutlu etse bile, kısa bir süre sonra şekeri düşürüp daha yoğun bir mutsuzluk hissine sebep olurlar. Daha yoğun mutsuzluk hisseden kişi ise daha çok şekerli gıda tüketerek kendini bir kısır döngüye sokar ki bu da en nihayetinde kilo aldırır, pişmanlık hissi getirir ve yaz ayları başladığında kişiyi kilolu olma gibi bir sorunla karşı karşıya bırakır. Ayrıca uzmanlar eşliğinde ışık tedavisi, psikoterapi ve ilaç tedavisi önerilen durumlar da olabilir.
BU BELİRTİLERLE ORTAYA ÇIKIYOR
Mutsuz hissetme, umutsuzluk, kaygılı olma, enerji düşüklüğü, kollarda ve bacaklarda ağırlık hissi, sosyal hayattan geri çekilerek içine kapanma, fazla uyuma, zevk veren aktivitelerin zevk vermemesi ve özellikle karbonhidrat tüketimi isteğinde artış olarak görülen iştah değişiklikleri, kış depresyonunun belirtileri arasında. Bu belirtiler sonucunda kişi konsantrasyon bozukluğu yaşıyor, sosyallik azaldığı için gelen hareketsizlik ve yemek yemede artış da kilo artışına yol açıyor. Kadın olmak, ekvatordan uzak bölgelerde yaşamak, ailede mevsimsel depresyon bozukluğu olması ve halihazırda klinik düzeyde depresyon veya bipolar hastası olmak risk faktörleri arasında yer alıyor.
KIŞ DEPRESYONU MU BİPOLAR BOZUKLUK MU?
Doğru tedavi için doğru teşhisin önemli olduğunu belirten Esenkaya, “Öncelikle kişinin depresyon mu, bipolarite mi, kış depresyonu mu yaşadığının ayırıcı tanısını yapmak gerekir. Mutsuz hissetme, umutsuzluk, kaygılı olma, enerji düşüklüğü, fazla uyuma gibi belirtiler kişinin hayatını ve fonksiyonelliğini olumsuz etkileme aşamasına geldiyse ve belirtilerle başa çıkmakta zorlanıyorsa kış depresyonu geçiriyor olabilir. Böyle bir durumda kişinin bir ruh sağlığı uzmanına başvurması önemlidir.”
- Kış depresyonunun ciddiye alınması gerektiğini belirten ve “Çünkü araştırmalar bir kere depresyona giren insanların tekrar depresyona girme riskinin daha yüksek olduğunu gösteriyor. Buradan hareketle ne kadar erken zamanda bu belirtiler ile başa çıkmak için yardım alınırsa kişinin hayat kalitesi o kadar artar. Kış depresyonu tedavi edilmediği zaman intihar düşüncelerine, sosyal geri çekilmeye, iş veya okul yaşamında problemlere ve alkol kullanımına sebep olduğu biliniyor” diyen Esenkaya’nın önerileri ise şöyle:
KIŞ KARAMSARLIĞINDAN KURTULMANIN YOLLARI
Erken yatın, erken kalkın: Erken yatıp erken kalkarak güneş ışığından olabildiğince uzun faydalanmaya çalışın. Uyumadan birkaç saat önce yemek yemeyi, elektronik aletlerle ilgilenmeyi bırakın. Uyumadan önce ılık bir duş almak uykuyu daha verimli kılmaya yardımcı olur.
Egzersiz yapın: Egzersiz yapmak mutluluk hormonu olan serotonin salgılanmasına yardımcı olur. Günde sadece 30 dakika dahi ruh halimize yukarı çekmek için yeterli olacaktır. Bu kadar zaman bile ayırmayacağından yakınanlar ise işyerinin merdivenlerini kullanmak, markete, kuru temizleyiciye, yakındaki iş toplantılarına yürüyerek gitmek gibi günlük aktivitelerle, kendilerini aktif tutabilir.
Şekerli gıdalardan, karbonhidratlardan uzak durun: Birçoğumuzun yaptığı yanlışlardan biri de şekerli ya da karbonhidratlı gıdalar yiyerek mutlu olmaya çalışmaktır. Bu gıdalar bir süre için bizi mutlu etse bile, kısa bir süre sonra şekeri düşürüp daha yoğun bir mutsuzluk hissine sebep olurlar. Daha yoğun mutsuzluk hisseden kişi ise daha çok şekerli gıda tüketerek kendini bir kısır döngüye sokar ki bu da en nihayetinde kilo aldırır, pişmanlık hissi getirir ve yaz ayları başladığında kişiyi kilolu olma gibi bir sorunla karşı karşıya bırakır. Ayrıca uzmanlar eşliğinde ışık tedavisi, psikoterapi ve ilaç tedavisi önerilen durumlar da olabilir.