Türkiye’de bebeklerde doğuştan kalp hastalığı görülme sıklığı binde 8 oranında. Yani yaklaşık her 100 canlı doğumdan birinde kalp hastalığı görülüyor.
Çocuk Kardiyolojisi Uzmanı Dr. Nuh Yılmaz, genellikle genetik faktörlere bağlı ortaya çıkan kalp hastalıklarının ailede hiç kalp hastalığı olmadan da görülebildiğini kaydederek önemli bilgiler verdi.
Genetik faktörlerin yanı sıra hamilelik sırasında annenin; beslenmesi, kullandığı ilaçlar ve sağlıklı yaşam kurallarına hangi ölçüde uyduğunun bebeğin kalp sağlığını etkilediğini söyleyen Yılmaz, bebeklerde kalp hastalığının meydana gelmesindeki etkili faktörler hakkında şunları söyledi:
ANNENİN KAN ŞEKERİ BEBEĞİN KALBİNİ ETKİLİYOR
Hamilelikte geçirilen enfeksiyonlardan özellikle kızamıkçığın doğuştan gelen bir kalp hastalığı olan ‘Patent Duktus Arteriozus’ ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Gebelikte annenin kan şekerinin yüksek olması, kalp kasında irileşmeye yol açmakta, ayrıca bazen kalpten çıkan damarlarda tersliğe neden olmaktadır. Yine annenin kullandığı fenitoin, amfetaminler, retinoik asit, valproik asit, östrojen–progesteron içeren preparatlar ya da lityum gibi ilaçların da bebekte bir takım kalp hastalıklarına yol açma potansiyeli bulunmaktadır.
ALKOL TÜKETİMİ KALP DELİĞİ SEBEBİ
Gebelikte alkol kullanımının ise kalp deliklerine yol açtığı kesin olarak gösterilmiştir. Burada sayamadığımız birçok neden bebeklerde kalp hastalıklarına yol açabileceği için sadece genetik yatkınlıkla kalp hastalıklarını açıklamak yeterli değildir. Genetik yatkınlık hastalığın oluşumuna katkı sağlarken, hiç genetik yatkınlık olmayan çocuklarda geçirilen bazı enfeksiyonlar, alınan toksik maddeler, kullanılan ilaçlar ya da zehirlenmeler gibi sonradan gelişen durumlara bağlı olarak da kalp etkilenebilmektedir.
ANNE KARNINDA TESPİT EDİLİYOR
Önemli kalp hastalığı olan bebeklerin yüzde 90'ında anne karnında yapılan bebek kalp muayenesinde (fetal ekokardiyografi) hastalık tespit edilebilmektedir. Anne karnındaki bazı bebekler anneye ilaç verilerek tedavi edilmektedir. Özellikle ritim bozukluğuna bağlı kalp yetmezliği olan bebekler bu tür tedaviden oldukça fayda görebilmektedir. Fetal ekokardiyografi, radyasyon içermediği için her gebeye yapılabilmektedir. Ultrason dalgalarını kullandığı için işlem süresinin uzun olmasının bir zararı da bulunmamaktadır. Bir grup, çok ağır kalp hastalıklarıyla anne karnında karşılaşabilir. Bu kişiler ameliyatsız tedavinin mümkün olmadığı ve doğum sonrasında hemen ameliyat olması gereken bir hasta grubunu oluşturuyor.
Çocuk Kardiyolojisi Uzmanı Dr. Nuh Yılmaz, genellikle genetik faktörlere bağlı ortaya çıkan kalp hastalıklarının ailede hiç kalp hastalığı olmadan da görülebildiğini kaydederek önemli bilgiler verdi.
Genetik faktörlerin yanı sıra hamilelik sırasında annenin; beslenmesi, kullandığı ilaçlar ve sağlıklı yaşam kurallarına hangi ölçüde uyduğunun bebeğin kalp sağlığını etkilediğini söyleyen Yılmaz, bebeklerde kalp hastalığının meydana gelmesindeki etkili faktörler hakkında şunları söyledi:
ANNENİN KAN ŞEKERİ BEBEĞİN KALBİNİ ETKİLİYOR
Hamilelikte geçirilen enfeksiyonlardan özellikle kızamıkçığın doğuştan gelen bir kalp hastalığı olan ‘Patent Duktus Arteriozus’ ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Gebelikte annenin kan şekerinin yüksek olması, kalp kasında irileşmeye yol açmakta, ayrıca bazen kalpten çıkan damarlarda tersliğe neden olmaktadır. Yine annenin kullandığı fenitoin, amfetaminler, retinoik asit, valproik asit, östrojen–progesteron içeren preparatlar ya da lityum gibi ilaçların da bebekte bir takım kalp hastalıklarına yol açma potansiyeli bulunmaktadır.
ALKOL TÜKETİMİ KALP DELİĞİ SEBEBİ
Gebelikte alkol kullanımının ise kalp deliklerine yol açtığı kesin olarak gösterilmiştir. Burada sayamadığımız birçok neden bebeklerde kalp hastalıklarına yol açabileceği için sadece genetik yatkınlıkla kalp hastalıklarını açıklamak yeterli değildir. Genetik yatkınlık hastalığın oluşumuna katkı sağlarken, hiç genetik yatkınlık olmayan çocuklarda geçirilen bazı enfeksiyonlar, alınan toksik maddeler, kullanılan ilaçlar ya da zehirlenmeler gibi sonradan gelişen durumlara bağlı olarak da kalp etkilenebilmektedir.
ANNE KARNINDA TESPİT EDİLİYOR
Önemli kalp hastalığı olan bebeklerin yüzde 90'ında anne karnında yapılan bebek kalp muayenesinde (fetal ekokardiyografi) hastalık tespit edilebilmektedir. Anne karnındaki bazı bebekler anneye ilaç verilerek tedavi edilmektedir. Özellikle ritim bozukluğuna bağlı kalp yetmezliği olan bebekler bu tür tedaviden oldukça fayda görebilmektedir. Fetal ekokardiyografi, radyasyon içermediği için her gebeye yapılabilmektedir. Ultrason dalgalarını kullandığı için işlem süresinin uzun olmasının bir zararı da bulunmamaktadır. Bir grup, çok ağır kalp hastalıklarıyla anne karnında karşılaşabilir. Bu kişiler ameliyatsız tedavinin mümkün olmadığı ve doğum sonrasında hemen ameliyat olması gereken bir hasta grubunu oluşturuyor.
EN YAYGIN OLANI “ÜFÜRÜM”
Çocuklarda erişkinlerden farklı olarak kalp krizi yerine kendini üfürümle belli eden kalp yapı veya fonksiyon bozukluklarını daha sık görmekteyiz. Üfürüm, kalp muayenesi sırasında üfleme sesine benzeyen bir sesin kalpten duyulmasına denir. Kalpten duyulan üfleme sesi yani üfürüm, bize kalp içinde belli bir yöne gitmesi gereken kanın bir delik yoluyla farklı bir yere geçtiğini ya da kapaklardan birinde darlığa bağlı sürtünme olduğunu veya kapaktan kaçak varlığını düşündürmektedir. Ancak üfürüm bazen çocuklarda normal kalpte de ortaya çıkmaktadır. Hastalığa bağlı olmayan üfürümlere ‘masum üfürüm’ diyoruz. Masum üfürüm olmasının birkaç nedeni vardır. Bunlardan bazıları kansızlık (anemi), ateş, tiroidin aşırı çalışması (hipertiroidi), bazı grip ilaçları gibi nedenlerle kalbin hızlı çalışmasıdır. Bir diğer nedense çocukların göğüs duvarının ince olması ve kalbin kanı pompalarken çıkardığı seslerin ince göğüs duvarından daha kolay duyulabilmesidir. Her ne sebeple olursa olsun, bizim yaklaşımımız kalpten duyulan üfürümlerin açıklığa kavuşturulması için ayrıntılı muayene ve kalp ultrasonu diyebileceğimiz ekokardiyografinin yapılmasıdır.
BEBEK KALP MUAYENESİNDE ÖNCELİKLİLER
• Önceden veya gebelikte var olan diyabetli annelerin bebekleri,
• İleri yaşta hamile kalan annelerin bebekleri
• Hamilelikte ilaç kullanan annelerin bebekleri
• Ailesinde doğuştan kalp hastalığı olan annelerin bebekleri
• Gebelikte viral enfeksiyon geçirenlerin bebekleri
• Gebelikte alkol alanların bebekleri
• Kadın doğum uzmanının bebeğin kalbinde sorun olduğunu düşünmesi
• Bebeğin kalp ritminde düzensizlik
• Bebekte kalp yetmezliği işaretlerinin olması
• Annenin romatizmal bir hastalığının olması vs.
DOĞUM SONRASI İLK MUAYENE ÖNEMLİ
Doğum sonrası çocuk doktoru tarafından yaptırılan kalp muayenesi rutin çocuk muayenesinin bir parçası gibi düşünülmeli ve her bebeğe mutlaka yapılmalıdır. Yenidoğan bebeklerde kalp deliği olsa da muayenede belirti vermeyebilir. Bunun nedeni, kalp içi basınçların bir süre anne karnında olduğu gibi eşit devam etmesidir. Bunların önüne geçebilmek için mümkünse ilk hafta içinde ayrıntılı kalp muayenesi yapılmasını tavsiye ediyoruz.
BU BELİRTİLER VARSA DİKKAT
Hastalığın türüne göre kalp hastaları bazı işaretler verir. Genelde daha sık gördüğümüz morarma yapmayan kalp deliği olanlardır. Bu hastalarda solukluk, hızlı nefes alma, alında terleme, çekilmeler, kalp çarpıntısı, kilo alamama, akciğer enfeksiyonlarının sık görülmesi gibi işaretler bizi kalp hastalığı olması konusunda uyarır. Morarma yapan kalp hastalığıysa daha kolay fark edilir. Morarma yapmayan ancak darlık olanlarsa darlığın şiddetine göre darlık ağırsa göğüs ağrısı veya çabuk yorulma şikayetinde bulunurlar. Darlık hafifse bu hastalarda şikayet olmayabilir. Muayenede üfürüm duyularak genelde eko ile bakılınca anlaşılır.
Çocuklarda erişkinlerden farklı olarak kalp krizi yerine kendini üfürümle belli eden kalp yapı veya fonksiyon bozukluklarını daha sık görmekteyiz. Üfürüm, kalp muayenesi sırasında üfleme sesine benzeyen bir sesin kalpten duyulmasına denir. Kalpten duyulan üfleme sesi yani üfürüm, bize kalp içinde belli bir yöne gitmesi gereken kanın bir delik yoluyla farklı bir yere geçtiğini ya da kapaklardan birinde darlığa bağlı sürtünme olduğunu veya kapaktan kaçak varlığını düşündürmektedir. Ancak üfürüm bazen çocuklarda normal kalpte de ortaya çıkmaktadır. Hastalığa bağlı olmayan üfürümlere ‘masum üfürüm’ diyoruz. Masum üfürüm olmasının birkaç nedeni vardır. Bunlardan bazıları kansızlık (anemi), ateş, tiroidin aşırı çalışması (hipertiroidi), bazı grip ilaçları gibi nedenlerle kalbin hızlı çalışmasıdır. Bir diğer nedense çocukların göğüs duvarının ince olması ve kalbin kanı pompalarken çıkardığı seslerin ince göğüs duvarından daha kolay duyulabilmesidir. Her ne sebeple olursa olsun, bizim yaklaşımımız kalpten duyulan üfürümlerin açıklığa kavuşturulması için ayrıntılı muayene ve kalp ultrasonu diyebileceğimiz ekokardiyografinin yapılmasıdır.
BEBEK KALP MUAYENESİNDE ÖNCELİKLİLER
• Önceden veya gebelikte var olan diyabetli annelerin bebekleri,
• İleri yaşta hamile kalan annelerin bebekleri
• Hamilelikte ilaç kullanan annelerin bebekleri
• Ailesinde doğuştan kalp hastalığı olan annelerin bebekleri
• Gebelikte viral enfeksiyon geçirenlerin bebekleri
• Gebelikte alkol alanların bebekleri
• Kadın doğum uzmanının bebeğin kalbinde sorun olduğunu düşünmesi
• Bebeğin kalp ritminde düzensizlik
• Bebekte kalp yetmezliği işaretlerinin olması
• Annenin romatizmal bir hastalığının olması vs.
DOĞUM SONRASI İLK MUAYENE ÖNEMLİ
Doğum sonrası çocuk doktoru tarafından yaptırılan kalp muayenesi rutin çocuk muayenesinin bir parçası gibi düşünülmeli ve her bebeğe mutlaka yapılmalıdır. Yenidoğan bebeklerde kalp deliği olsa da muayenede belirti vermeyebilir. Bunun nedeni, kalp içi basınçların bir süre anne karnında olduğu gibi eşit devam etmesidir. Bunların önüne geçebilmek için mümkünse ilk hafta içinde ayrıntılı kalp muayenesi yapılmasını tavsiye ediyoruz.
BU BELİRTİLER VARSA DİKKAT
Hastalığın türüne göre kalp hastaları bazı işaretler verir. Genelde daha sık gördüğümüz morarma yapmayan kalp deliği olanlardır. Bu hastalarda solukluk, hızlı nefes alma, alında terleme, çekilmeler, kalp çarpıntısı, kilo alamama, akciğer enfeksiyonlarının sık görülmesi gibi işaretler bizi kalp hastalığı olması konusunda uyarır. Morarma yapan kalp hastalığıysa daha kolay fark edilir. Morarma yapmayan ancak darlık olanlarsa darlığın şiddetine göre darlık ağırsa göğüs ağrısı veya çabuk yorulma şikayetinde bulunurlar. Darlık hafifse bu hastalarda şikayet olmayabilir. Muayenede üfürüm duyularak genelde eko ile bakılınca anlaşılır.