BAŞ DÖNMESİ NEDİR?
Kişinin kendisinin ya da çevresindeki nesnelerin dönüyormuş gibi hissetmesi durumu baş dönmesi olarak tanımlanır. Çoğunlukla vertigo ile eş anlamlıymış gibi kullanılmaktadır. Ancak baş dönmesiyle vertigo tam olarak aynı anlama gelmemektedir.
Baş dönmesi basit bir durumun sebep olduğu bir şikayet olabilmektedir. Vertigo ise tek başına bir hastalık olmamakla birlikte genellikle altta yatan bir hastalığın meydana getirdiği ciddi bir semptomdur.
BAŞ DÖNMESİ NEDENLERİ NELERDİR? BAŞ DÖNMESİ NEDEN OLUR?
Her baş dönmesi bir hastalığın habercisi değildir. Bazen, çok yorulmak, stresli olmak gibi psikolojik sebepler ya da ani ve hızlı hareketler anlık baş dönmesi şikayetine yol açabilmektedir. Ancak gündelik hayatı olumsuz etkileyen ve sık sık tekrarlayan baş dönmeleri için mutlaka altta yatan neden araştırılmalıdır. En yaygın baş dönmesi nedenleri aşağıdaki gibidir:
1. MS hastalığı
2. Hipertansiyon
3. Beyin tümörleri
4. Periferik vertigo
5. Enfeksiyonlar
6. Migren
7. Travmalar
8. Diyabet
9. Damarsal nedenler
10. Psikolojik etkenler
11. Metabolik hastalıklar
Periferik vertigo: İç kulağın denge problemleri nedeniyle oluşan baş dönmeleri bu gruba girmektedir. Beyinden kaynaklanmayan baş dönmeleridir. Genellikle iç kulakta yer alan kristallerin yerinden oynaması ile ilişkilidir. Periferik vertigo KBB bölümünün uzmanlık alanına girmektedir.
Ayrıca iç kulakta aşırı basınç nedeniyle ortaya çıkan bir hastalık olan Meniere de baş dönmesi sebeplerinden birisidir.
Enfeksiyonlar: Orta kulak iltihabı, grip gibi çeşitli enfeksiyonlar baş dönmesine yol açabilmektedir. Uygun bir tedavi sonrasında enfeksiyon oranı düştüğünde baş dönmesi şikâyeti de ortadan kalkacaktır.
Metabolik hastalıklar: Tiroit problemleri, otoimmün hastalıklar, karaciğer ve böbrek hastalıkları ve bu hastalıkların tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da baş dönmesine yol açabilmektedir.
Damarsal nedenler: Beyinde damar sertliği baş dönmesine yol açabilen hastalıklardan birisidir.
Beyin tümörleri: Beyinde yer alan iyi ya da kötü huylu tümörler baş dönmesi şikayetine yol açabilmektedir. Doğru planlanmış bir tedavi sonrasında baş dönmesi şikâyeti de sona ermektedir.
MS hastalığı: Halk arasında MS olarak telaffuz edilen Multiple Skleroz beyin ve omurilikteki sinirleri etkileyen bir hastalıktır. Çoğunlukla hastalar otururken dengelerini kontrol edebilirken, ayakta iken baş dönmesi ya da dengesizlik hissi yaşayabilmektedir.
Migren: Şiddetli baş ağrısı olarak bilinen migren atakları sırasında hastaların birçoğu baş dönmesi şikayeti ile de karşı karşıya kalmaktadır. Ataklar sırasında mide bulantısı da bu şikayetlere eşlik edebilmektedir. Migrene eşlik eden baş dönmesi ve denge problemlerinin olması, bunların sıklıkla tekrar etmesi durumu vestibüler migren olarak adlandırılır.
Travmalar: Geçirilen kazalar da baş dönmesini tetikleyen durumlardan birisidir. Başa sert bir darbe almak kişide baş dönmesi şikayetine yol açabilir. Ancak bu kafa travmalarının yakın bir zamanda olması şart değildir. Örneğin 1 sene önce yaşanan kaza nedeniyle de kişi baş dönmesi şikâyeti ile karşı karşıya kalabilmektedir.
Diyabet: Beyin hücrelerinin şeker kullanımı bozulması ve yeterli enerji alamaması nedeniyle baş dönmesi oluşabilir. Bu türdeki baş dönmelerinin diyabet hastalığı ile ilişkili olduğunu söyleyebiliriz.
Psikolojik etkenler: Duygu durum bozuklukları, panik atak, anksiyete, stres, uykusuzluk gibi psikolojik etkenler de baş dönmesinin sebepleri arasında sayılabilmektedir. Kişide fizyolojik hiçbir problem olmadığı halde baş dönmesi yaşayabilir.
Tekrarlayan baş dönmesi ataklarında öncelikle gerekli tüm tanı ve testler yapılmalı ve diğer fizyolojik hastalıklar elenmelidir. Fizyolojik problem görülmediği halde kişide baş dönmesi atakları devam ediyorsa mutlaka psikolojik destek alınmalıdır.
Hipertansiyon: Beyin damarlarının çaplarını daraltmasına sebep olan hipertansiyon kan debisinin düşmesiyle birlikte baş dönmesi şikayetini ortaya çıkarabilmektedir. Hipertansiyon hastalarının kısa süreli de olsa baş aşağı durmaya sebep olacak hareketlerden kaçınması gerekir.
BAŞ DÖNMESİ TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Bazı baş dönmesi türleri kendiliğinden geçse de çoğunlukla tedavi, baş dönmesine neden olan odak hastalığın iyileştirilmesine yönelik olarak uygulanır.
Farklı sağlık problemlerinden kaynaklanabilen baş dönmesi, aslında odak hastalıktan kaynaklanan semptomatik bir bulgudur.
Bu yüzden altta yatan rahatsızlığın belirlenmesi son derece önemlidir. Baş dönmesi, kalp krizi ya da inme gibi ciddi bir sağlık probleminden kaynaklanıyorsa acil müdahale gerekebilir.
Susuzluk gibi bir nedene bağlıysa IV sıvılar ile tedavi düzenlenebilir.
Nefes darlığı gibi ek belirtilerin varlığında kişiye oksijen verilebilir.
BPPV'den kaynaklıysa baş manevraları ile baş dönmesi şikayeti giderilebilir.