ARTRİT (EKLEM İLTİHABI) NEDİR?
Artrit (eklem iltihabı); eklem üzerinde ağrı, ısı artışı, şişlik, kızarıklık, fonksiyon kaybı gibi iltihap bulgularından birkaçının bulunmasıdır. Artritin yeni geliştiği akut dönemde ısı artışı ve kızarıklık ön plandayken kronik durumlarda şişlik, ağrı, fonksiyon kaybı öne çıkar.
ARTRİT NEDEN OLUR?
Belli başlı bazı sebeplerden dolayı eklemlerin iltihaplanması nedeniyle artrit ortaya çıkar. Aynı zamanda düşme ya da kaza gibi birtakım sebeplerden dolayı yaşanan darbeler neticesinde artrit oluşabiliyor.
Genel olarak ise vücudun kendi tarafından üretilmiş olan ve eklemlerde ortaya çıkan bir iltihabik problemdir. Erken dönemde yapılacak olan tedavi yöntemleri sayesinde, bu sorundan önemli oranda kurtulmak mümkün.
ARTRİT ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Eklem iltihabı farklı tiplerde ortaya çıkabilir:
Romatoid Artrit: Bağışıklık sisteminin; dış etkenlere karşı oluşturduğu antikorların, yanlışlıkla eklemlere giderek eklem harabiyeti oluşturmasıyla başlar. En sık olarak el ve ayaktaki küçük eklemleri, ayak bileğini simetrik olarak tutar. Sabah tutukluğu 1 saatten uzun sürer.
Ankilozan Spondilit: Hastalığın gelişiminde otoimmün bir mekanizma rol oynar. Sakroiliak yani kalça eklemi ve omurgalar sıklıkla tutulum yaptığı yerlerdendir. Bunun yanında inflamatuar bel ağrısı bu hastalarda sıklıkla eşlik eden bir durumdur.
Gençlerde, belin alt kısmında başlayan ve en az 3 aydır devam eden, egzersizle rahatlayan tipte bir ağrıdır. Sabah tutukluğu da vardır. Ankilozan spondilitli hastaların çoğunda bu tipte bel ağrısı ilk belirti olarak ortaya çıkabilir.
Osteoartrit: Sık görülen eklem iltihabı çeşitlerinden biridir. Eklemlerde kıkırdaktan başlayarak kemiğe kadar gidebilen bir bozulma meydana gelir. Eklemi oluşturan yapılarda meydana gelen bu değişim eklemin katı, hareketsiz bir hal almasına neden olur. Diz eklem iltihabı en sık görülen şeklidir. Risk yaşla birlikte artar.
Psöriatrik Artrit: Sedef hastalarında yaklaşık %10 oranında görülen bir eklem iltihabı türüdür. Artrit bulguları, cilt bulgularından önce veya sonra ya da cilt bulgularıyla aynı anda ortaya çıkabilir. Pek çok farklı eklemi tutabilir.
Reaktif Artrit: Vücudun başka bir yerinde olan enfeksiyonun tetiklemesiyle eklemde ortaya çıkan eklem ağrısı ve şişkinliğidir. Enfeksiyondan yaklaşık 4 hafta sonra gelişir. Diz, ayak bileği ve ayak eklemlerinde eklem iltihabı görülebilir. Genellikle geçicidir.
Septik Artrit: Özellikle kan yoluyla çeşitli mikroorganizmaların eklemlere gelerek iltihaplanma yapmasıyla ortaya çıkar. Genellikle tek eklem tutulumu vardır ve diz, kalça eklemi etkilenir. Omuz eklemi iltihabı da yapabilir.
Yetişkinlerde septik artrit; diyabet, geçirilmiş eklem cerrahisi, kanser gibi kolaylaştırıcı etkenlerin varlığında gelişir. Çok hızlı bir biçimde eklemde hasar meydana getirdiğinden acil tedavi edilmesi gereken bir durumdur.
Gut Artriti: Gut hastalığı vücutta ürik asit birikmesine bağlı ortaya çıkar. Gut artritinde en sık olarak ayak baş parmağı etkilenir. Ayak baş parmağı ekleminde; ani başlayan şişlik, kızarıklık ve hassasiyet ile karakterize bir durumdur. Hassasiyet o kadar fazladır ki hastaya kağıtla dokunulduğunda bile dayanılmaz bir ağrı hissedilir.
Aralıklı Artrit: Ara ara ortaya çıkan, ara ara kaybolan eklem iltihabıdır. Nedeni genellikle Behçet hastalığı, Ailevi Akdeniz Ateşi gibi durumlardır. Bu hastalıkların vücudun farklı yerlerindeki çeşitli etkileriyle birlikte eklemler üzerinde de geçici artrit oluşturduğu bilinmektedir.
ARTRİT BELİRTİLERİ NELERDİR?
• Belirtiler artritin tipine göre çeşitlilik gösterebilmektedir. Artrit başlangıcı ve ilerleyişinin en ortak belirtisi eklemlerde meydana gelen şişme ve ağrıdır.
• Diğer artrit belirtileri ise şunlardır:
• Sabahın erken saatlerinde yaşanan eklem sertliği
• Yorgunluk
• Genel olarak iyi hissetmeme
• Kilo kaybı
• Hafif ateşler veya gece terlemesi
• Ciltte döküntüler.
Diğer yandan, bu belirtiler pek çok başka hastalığın belirtileri de olabilmektedir. Bu nedenle, ortaya çıkan belirtilerin artrit kaynaklı olduğundan emin olmakta fayda vardır.
ARTRİT (EKLEM İLTİHABI) TEDAVİSİ NASILDIR?
Tedavi planı artrit türüne göre değişiklik gösterir.
Romatoid artrit tedavisinde ağrı kesiciler, bağışıklık sistemini baskılayan kortikostreoidler kullanılabilir. Tedavide kullanılan temel ilaç metotreksattır.
Ankilozan spondilitte de ağrı kesiciler gibi belirtilere yönelik tedavinin yanı sıra metotreksat, sülfasalazin gibi ilaçlar da kullanılır. Hastanın özelliklerine ve tutulan ekleme göre cerrahi de bir seçenek olabilir.
Osteoartritte de ağrı kesici ilaçlar ve eklem içine kortizon, kayganlaştırıcı madde enjeksiyonu yapılabilir.
Septik artritte temel tedavi apseyi boşaltmak ve antibiyotik tedavi vermektir. Bunun yanında hastaların genel durumuna göre ek tedaviler planlanabilir.
Reaktif artritte ise eklem iltihabına neden olan enfeksiyon hala devam ediyorsa antibiyotik, eklem ağrısına yönelik olarak da ağrı kesici kullanılabilir.
Gut artritinde temel tedavi altta yatan duruma yöneliktir. Ürik asit üretimini azaltan allopürinol, ürik asit atılımını artıran probenesid gibi ilaçlar tedavide kullanılır. Bunun yanında kolşisin, ağrı kesiciler, kortikosteroidler semptomları iyileştirme adına kullanılabilecek ilaçlardır.