Corona virüsle ilgili insanların ısrarla inanmaya devam ettiği 8 yanlış bilgi

200’ün üzerinde ülkede ve bölgede görülen yeni tip corona virüs (Covid-19) pandemisi nedeniyle vaka sayısı 40 milyonu, ölü sayısı ise 1 milyon 100 bini aştı. Henüz etkili bir aşının ya da ilacın bulunmadığı Covid-19’a karşın, bilgi kirliliğinin önüne geçmek, koruyucu sağlık önlemleri kadar hayati bir önem taşıyor. Küresel salgının başlangıcından bu yana yeni tip corona virüsün Çin’deki bir laboratuvarda üretildiği, Bill Gates’in insanlara çip takmak için pandemiyi başlattığı veya maske takmanın işe yaramadığı gibi birçok asılsız iddia öne sürüldü ve hala binlerce insan bu komplo teorilerine şaşırtıcı bir şekilde inanmaya devam ediyor. 

İşte corona virüsle ilgili yaygın olarak inanılan 8 yanlış...

Hazırlayan: Ayşegül Engür Dahi/ntv.com.tr

• 1

  CORONA VİRÜS ÇİN'DEKİ BİR LABORATUVARDA YAPILDI

  Yeni tip corona virüs (Covid-19) pandemisi geçen yılık Aralık ayında Çin’in Hubey eyaletine bağlı Wuhan kentindeki bir hayvan pazarında ortaya çıktı. Bu nedenle ABD Başkanı Donald Trump da dahil olmak üzere bir çok insan, ellerinde hiçbir kanıt olmamasına rağmen, virüsün Wuhan’daki bir laboratuvarda başladığını iddia etti. Bazı komplo teorisyenleri ise virüsün bir biyolojik silah olarak tasarlandığına inanıyor.

  NEDEN YANLIŞ?

  ABD’li istihbarat teşkilatları, "İstihbarat Topluluğu, corona virüsün insan yapımı veya genetiği değiştirilmiş olmadığına dair geniş bilimsel fikir birliğine uyuyor” açıklamasını yaparak virüsün bir laboratuvarda tasarlandığı olasılığını kategorik olarak reddetti. Bununla birlikte, yarasa corona virüslerini inceleyen ve laboratuvarının Covid-19’un  kaynağı olduğu öne sürülen Çinli virolog Shi Zhengli, virüsün genetik yapısını ekibinin yarasa mağaralarından örneklediği diğer corona virüslerle karşılaştırdı ve hiçbiriyle eşleşmediğini buldu. Öte yandan Çin, virüsün nasıl ortaya çıktığına dair bağımsız ve uluslararası bir araştırma çağrısına yanıt olarak, Dünya Sağlık Örgütü'nü (DSÖ) ülkeye davet etti.

  İNSANLAR NEDEN İNANIYOR?

  İnsanlar, Covid-19'un yol açtığı muazzam acı ve ekonomik çöküntüler  için bir günah keçisi arıyor ve ABD’nin ticari rakibi Çin kolay bir hedef. Ayrıca Çin’in kapalı bir toplum olması ve ülkede yaşananların uluslararası basın  tarafından kolayca öğrenilememesi onun suçlamaların merkezine oturmasını kolaylaştırıyor. Öte yandan, daha önce bazı  patojenlerin yanlışlıkla laboratuvarda salınması meydana geldi. Birçok bilim insanı bu olasılığın düşük olduğunu söylese de, bazı insanlar bunun  Çin'in kasıtlı olarak virüsü dünyaya yaymak için tasarladığı için yeterli meşruiyet sağladığını düşünüyor.

• 2

  CORONA VİRÜS, GRİPTEN DAHA TEHLİKELİ DEĞİL

  Pandeminin başlangıcından bu yana Trump, Covid-19’un mevsimsel gripten daha tehlikeli olmadığını söyleyerek hastalığın ciddiyeti hakkında yanlış beyanlarda bulundu. Ancak, ABD Başkanı gazeteci Bob Woodward'a, Şubat ayı başlarında ve Mart sonlarında kaydedilen röportajlarında Covid-19'un gripten daha ölümcül olduğunu bildiğini ve halk tarafındaki endişeyi azaltmak için yalan söylediğini itiraf etti.

  NEDEN YANLIŞ?

  Yeni tip corona virüsün  kesin enfeksiyon ölüm oranı şu an için bilinmiyor.  Ancak, bilim insanalrı bunun gripinkinden çok daha yüksek olduğuna inanıyor.  ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), influenza nedeniyle ülkede  yılda yaklaşık 12 bin ile  61 bin ölüm meydana geldiğini açıkladı. Buna karşılık Covid-19, Ekim ortası itibarıyla ABD’de 220 bini aşkın ölüme neden oldu. Bununla birlikte, çoğu insan aşılama veya önceki enfeksiyon nedeniyle gribe karşı kısmi bağışıklığa sahip,  oysa dünyanın çoğu Covid-19’a karşı aşlılanmadı ve yeterince bağışıklık sağlanmadı.

  İNSANLAR NEDEN İNANIYOR?

  Çünkü, insanların güvenerek seçtiği liderler bunu söyleyip duruyor. Trump, Covid-19’un gripten daha kötü olmadığına dair sürekli yanlış iddialarına ek olarak, daha önce Covid-19'dan ölenlerin sayısının daabartıldığını söyledi. Aslında, Covid-19'dan bildirilen ölümler muhtemelen eksik sayılıyor.

• 3

  CORONA VİRÜSTEN KORUNMAK İÇİN MASKE TAKMAYA GEREK YOK

  Dünya genelinde halk sağlığı otoriteleri arasında maskelerin corona virüsün bulaşmasını engellediğine dair güçlü bir fikir birliği olmasına rağmen, Covid-19’a yakalanan ABD Başkanı da dahil olmak üzere birçok kişi maske takmayı daha önce reddetti. Georgia Valisi Brian Kemp, şehir yönetimlerinin maske uygulamalarını yasaklamasını öngören bir idari emir imzalayacak kadar ileri gitti. Ancak, corona virüs vakaları yaz aylarında ABD'de hızla artarken, maskenin zorunlu olduğu Asya ülkelerinde vaka ve ölü sayıları düşmeye başladı.

  NEDEN YANLIŞ?

  Maskelerin, hastalığın başkalarına yayılmasını önlemek için etkili bir araç olduğu uzun zamandır biliniyor. Lancet'te yayınlanan yeni bir analiz, 170'den fazla çalışmaya baktı ve yüz maskelerinin Covid-19 enfeksiyonunu önleyebileceğini buldu. İnsanların semptom geliştirmeden de Covid-19 ile enfekte olabileceği ve virüsü etrafına yayabileceği bir çok kez kanıtlandı. Bu nedenle asemptomatik kişilerin de virüsü yaymasını önlemek için herkesin maske takması gerekiyor.

  İNSANLAR NEDEN BUNA İNANIYOR?

  CDC ve DSÖ'nün maskeler hakkında yayımladığı ilk kılavuz kafa karıştırıcı ve tutarsızdı ve bir semptomu olmadıkça insanların maske takmasına gerek olmadığını savunuyordu. Ancak maske takmak Türkiye dahil, dünyanın  pekçok ülkesinde virüsten korunmak için herkesin takması gerekn bir araç olarak kabul ediliyor.

• 4

  ZENGİNLER CORONA VİRÜSÜ AŞILARDAN PARA KAZANMAK İÇİN KULLANIYOR

  Mayıs ayında, doktor Judy Mikovits, pandeminin planlı olduğunu ileri sürdüğü “Plandemic” adlı bir videoyla yeni komplo teorileri üretti. Aşı karşıtı çalışmalarıyla tanınan Mikovits, söz konusu videoda pandemiyi zenginlerin aşı çalışmalarından para kazanmak için çıkardığını ve insanları kontrol etmeye çalıştığını öne sürdü. Buna göre Microsof’un kurucusu Bill Gates ve ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Başkanı Dr. Anthony Fauci; pandemiden kar sağlamak için bir anlaşma yaptı. Mikovits ayrıca, virüsün bir laboratuvardan geldiğini ve maske takmanın insanların kendi virüsünü aktif hale getirerek onların ölmesini hızlandıracağını ortaya attı. Video, kaldırılmadan önce YouTube, Facebook, Twitter ve Instagram'da sekiz milyondan fazla görüntülendi.

  NEDEN YANLIŞ?

  Fauci veya Gates'in corona virüs salgının kazanca dönüştürdüğüne dair hiçbir kanıt bulunmuyor.  Doktor Fauci salgın boyunca virüsün riskleri hakkında açıklama yaptı ve Gates'in ise bulaşıcı hastalıkları ortadan kaldırmaya yönelik uzun bir hayırseverlik geçmişi bulunuyor. Bununla birlikte, Mikovits’in virüsün kaynağı ve maskelerin etkinliği konusundaki iddialarının asılsız olduğu pek çok kez bilimsel kanıtlarla çürütüldü.

  İNSANLAR NEDEN İNANIYOR?

  Gates ve Fauci gibi varlıklı veya tanınmış figürler genellikle komplo teorilerinin hedefi oluyor.  Trump, zaman zaman kendi corona virüs görev gücünün bir üyesi olan Fauci'ye saldırdı.

• 5

  VİRÜSÜN YAYILMASINA İZİN VERİLİRSE  SÜRÜ BAĞIŞIKLIĞI HASTALIĞA KARŞI KORUMA SAĞLAYACAKTIR

  Pandeminin başlarında, İngiltere ve İsveç, sürü bağışıklığına ulaşana kadar popülasyonlarında corona virüsün dolaşmasına izin vermeyi planladıklarını açıkladı. İngiltere daha sonra geri adım attı, ancak İsveç sürü bağışıklığı stratejisini uygulamayı sürdürüyor.

  NEDEN YANLIŞ?

  Bu yaklaşımın temel bir kusuru var: Uzmanlar, sürü bağışıklığının mümkün olması için insanların yaklaşık yüzde 60 ile 70'inin Covid-19’a yakalanması gerektiğini tahmin ediyor. Hastalığın yüksek ölüm oranı göz önüne alındığında, birçok insanı enfekte olamasına izin vermek  milyonlarca ölüme yol açabilir. Uzmanlar, bu nedenle en az 50 milyon insanın öldüğü düşünülen 1918 İspanyol  gribi salgını sırasında yaşanan olayın tekrar edebileceği konusunda uyarıyor. Bununla birlikte, İngiltere’nin Covid-19 ölüm oranı dünyanın en yüksekleri arasında yer alıyor.  İsveç’te ise komşu ülkelere göre önemli ölçüde daha fazla ölüm yaşandı ve kapatılmamasına rağmen ekonomisi zarar gördü.

  İNSANLAR NEDEN İNANIYOR?

  İnsanlar, corona virüsün aşısı bulunmadan önce normal hayata geri dönmek istiyorlar ve sürü bağışıklığı bunun tek yolu olarak görülüyor. Bazı kişiler sosyal medyada,  dünyanın bazı ülkelerinde sürü bağışıklığına çoktan ulaşılmış olabileceğini öne sürüdü. Ancak, son zamanlarda yapılan  popülasyona dayalı antikor çalışmaları, salgından  en çok etkilenen bölgelerin bile bu eşikten uzak olduğunu gösterdi.

• 6

  COVİD-19 AŞISI YAPTIRMAK GÜVENLİ OLMAYACAK

  ABD’de pek çok kişinin, mevcut olduğunda Covid-19 aşısı almayı reddedebileceğine dair endişe verici raporlar ortaya çıktı. Potansiyel aşılar hakkındaki komplo teorileri, aşı karşıtı  gruplar arasında ve viral videolar da dolaştı. Mikovits, Plandemic'te yanlış bir şekilde herhangi bir Covid-19 aşısının “milyonları öldüreceğini” iddia etti. Başka bir komplo teorisinde ise Bill Gates'in insanlara mikroçip yerleştirmek için aşılama planı yaptığı ortaya atıldı. Ancak, yakın zamanda yapılan bir araştırma, Facebook'taki aşı karşıtı grupların sayısının aşılama yanlısı gruplardan daha az olduğunu gösterdi. Buna rağmen, kararsız insanlar aşı karşıtı gruplarıyla daha fazla etkileşimde bulunduğu gözlendi.  

  NEDEN YANLIŞ?

  Aşılar her yıl milyonlarca hayat kurtarıyor. Bir aşı onaylanmadan önce, çok sayıda insanda güvenli ve etkili olduğunun kanıtlanması için üç aşamalı klinik testlerden geçiyor. Sonuca en yakın aşı adayları şu anda on binlerce kişide büyük ölçekli denemelerde test ediliyor.

  İNSANLAR NEDEN İNANIYOR?

  Herhangi bir yeni aşının veya tedavinin güvenliği konusunda ihtiyatlı olmakta elbette fayda var. Ancak Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi’nin (FDA) başkanlık seçimlerinden önce aşıyı aceleyle onaylayacağı iddiaları endişeleri artırdı. Bununla birlikte, sonuca en yakın aşı  adaylarının pekçoğunun önceki güvenlik denemelerinde önemli yan etkiler belirtilmedi. Aşı geliştiren dokuz ilaç şirketi, güvenli ve etkili olduğu gösterilmedikçe aşıyı piyayasa sürmeyeceklerini belirtti.

• 7

  VAKALARDAKİ ARTIŞLAR, ARTAN TESTLERİN SONUCU

  ABD'de corona virüs vakaları artarken, Trump sık sık ani artışların yalnızca daha fazla kişinin test edilmesinin sonucu olduğunu iddia etti. "Test olmazsa  neredeyse hiç vaka göstermezdik" şeklinde bir tweet attı ve röportajlarda sayıların artmış gibi görünmesinin nedeninin testlerin artması olduğunu söyledi.

  NEDEN YANLIŞ?

  Bu senaryo doğru olsaydı, pozitif testlerin yüzdesinin zamanla azalması beklenirdi. Ancak sayısız analiz bunun tersini gösterdi. Geçtiğimiz yaz büyük salgınların görüldüğü ABD’nin biçok eyaletinde (Arizona, Texas ve Florida) pozitif test oranı arttı ve salgınlarını kontrol eden eyaletlerde (New York ) azaldı. Buna ek olarak, hastaneye yatışlar ve ölümler vakalarla birlikte artarak, pozitif testlerdeki ulusal artışın vakalarda gerçek bir artışı yansıttığına dair daha fazla kanıt sağladı.

  İNSANLAR NEDEN İNANIYOR?

  Salgının başlarında dünyada ciddi bir test sıkıntısı vardı ve kullanılabilirlikleri arttı. Test sayısı fazlalaşınca vaka sayıda yükseldi, ancak bu durum salgının ölümcül etkisinin azaldığı anlamına gelmiyor.

• 8

  HİDROKSİKLOROKİN CORONA VİRÜSE KARŞI  ETKİLİ BİR TEDAVİDİR

  Fransa'da yapılan küçük bir çalışma, sıtma ilacı olan hidroksiklorokininin Covid-19’u tedavi etmede etkili olabileceğini öne sürdü. Ardından Trump ve Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, tedaviyi halka umut vermek adına söylemlerinde sıkça kullandı. Trump, bir tweetinde, hidroksiklorokin tedavisini “tıp tarihindeki en büyük oyun değiştiricilerden biri” olarak nitelendirdi ve halka açık corona virüs brifinglerinde ilacı övmeye devam etti. Temmuz ayının sonlarında ise ABD Başkanı, doktor Stella Immanuel'in hidroksiklorokinin faydalarını anlattığı içeren bir videoyu retweetledi. ( Söz konusu doktor daha önce doktorların tedavilerde uzaylı DNA’sı kullandığını iddia etti).  Video, sosyal medya platformları videoyu kaldırmadan önce on milyonlarca kez görüntülendi.

  NEDEN YANLIŞ?

  Dünya genelinde yapılan bağımsız çalışmalar, hidroksiklorokinin Covid-19  karşı koruma sağlamadığını gösterdi. FDA, başlangıçta ilaç için  acil kullanım izni verdi, ancak kurum daha sonra kalp problemleri riski nedeniyle izni i iptal etti. Haziran ayında ise İngiltere’de Ulusal Sağlık Enstitüleri, ilaçla ilgili klinik denemesini durdurarak, hastalara zararlı olmamasına rağmen herhangi bir fayda sağlamadığını açıkladı.

  İNSANLAR NEDEN İNANIYOR?

  İlk raporlar, hidroksiklorokinin potansiyel olarak umut verici bir ilaç olabileceğini sürdü. Ancak, bunun doğru olmadığı sonraki çalışmalarla kanıtlandı.