"Persona non grata" (İstenmeyen adam) nedir? Tarihte kimler istenmeyen adam ilan edildi?

İsrail, Orta Doğu’da gerilimin acilen düşürülmesi çağrıları yapan Birlemiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’i “istenmeyen kişi (persona non grata)” ilan ederek ülkeye girişini yasakladı. İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, BM Genel Sekreter'i Guterres'i "istenmeyen kişi" ilan ettiğini, İspanyol diplomatın İsrail'e giremeyeceğini açıkladı. Peki, “Persona non grata” (İstenmeyen kişi) nedir? Tarihte kimler istenmeyen kişi ilan edildi? 

• 1

  "Persona non grata," Latince bir terim olup, istenmeyen veya hoş karşılanmayan bir kişiyi ifade eder. "Persona non grata" durumu, genellikle bir kişinin ülkeye girmesine veya orada kalmasına izin verilmediğinde ortaya çıkar. Bu, genellikle diplomatik ilişkilerde, bir kişinin davranışları veya eylemleri nedeniyle uygulanır.
  
  Eğer bir ülke; yabancı büyükelçileri istenmeyen kişi ilan ederse, o elçilerin bulundukları ülkeler de aynı şekilde mütekabiliyet gereği karşılık verebilmektedir.
  
  Bir ülkenin büyükelçisinin "istenmeyen kişi" ilan edilmesi, ülkeler arasındaki ilişkilerde savaş ilanı hariç gelinebilecek en üst kritik noktayı ifade etmektedir.

• 2

  TARİHTE KİMLER İSTENMEYEN KİŞİ İLAN EDİLDİ?

  Birleşmiş Milletler eski Genel Sekreteri ve Avusturya Cumhurbaşkanı Kurt Waldheim ve eşi, Nazi savaş suçlarını bildiği ve bu suçlar hakkında hiçbir şey yapmadığı suçlamasıyla ABD ve diğer ülkelerde istenmeyen kişi ilan edildi.
  
  Brad Pitt, 14. Dalai Lama'yı sempatik bir şekilde betimleyen ve Çin'in Tibet'i ilhakını anlatan 1997 yapımı Tibet'te Yedi Yıl filminde oynadıktan sonra Çin'de istenmeyen kişi oldu. Yasak, 2014 yılında eşi Angelina Jolie'ye bir film tanıtım turunda eşlik etmesiyle kaldırıldı.

• 3

  Ekim 2010'da İtalyan şarkıcı Albano Carrisi, Azerbaycan'ın izni olmadan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ni ziyaret etmesi nedeniyle Azerbaycan'da istenmeyen kişiler listesine dahil edildi.
  
  İsrail, 1999 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Alman şair Günter Grass'ı, "İsrail'in zaten kırılgan olan dünya barışını tehdit ettiği" konusuna değinen Söylenmesi gereken adlı şiiri nedeniyle 8 Nisan 2012'de istenmeyen kişi ilan etti.

• 4

  6 Ağustos 2018'de Suudi Arabistan, Kanada'nın Riyad büyükelçisi Dennis Horak'ı istenmeyen kişi ilan ederek ülkeyi terk etmesi için 24 saat süre verdi. Dışişleri bakanlığı gerekçe olarak "Kanada'nın tutuklu insan hakları aktivistlerin serbest bırakılması çağrısında bulunması ve Suudi Arabistan'ın içişlerine müdahale" gösterildi.

• 5

  19 Ağustos 2020'de Belarus'taki hükümet karşıtı protestoların ardından, Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko'nun seçimlere hile karıştırdığı, barışçıl protestoculara karşı şiddete başvurduğu ve daha sonra gözaltında onlara işkence ettiği gerekçeleri nedeniyle Litvanya, Estonya ve Letonya'da istenmeyen kişi ilan edildi.

• 6

  Ekim 2021'de, Türkiye Ermenisi yazar ve dilbilimci Sevan Nişanyan, Belgrad üzerinden Yunanistan'da yaşadığı Samos Adası'na dönmek isterken Yunanistan tarafından istenmeyen kişi ilan edildi.