İran'da siyasi dengeler değişecek mi? İbrahim Reisi'nin yerine Muhammed Muhbir atandı

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin helikopter kazasında ölmesinin ardından İran Anayasası’na göre Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı Muhammed Muhbir, vekaleten koltuğa oturdu. Ülkede 50 gün içinde yeni Cumhurbaşkanını belirlemek için seçimler yapılması gerekiyor. Dini lider Hamaney'in halefi olarak gösterilen Reisi'nin ölümünün, ülkedeki siyasi dengeleri değiştirip değiştirmeyeceği konuşuluyor. 

• 1

  İran'da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin helikopter kazasında ölmesinin ardından, Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı, Reisi'nin yetki ve sorumluluklarını devraldı. Dini lider Hamaney, anayasanın 131’inci maddesi uyarınca Muhammed Muhbir'e Cumhurbaşkanlığı yetkisini verdi. Dışişleri Bakanlığı görevine de Bakan Yardımcısı Ali Rıza Bakıri atandı.

• 2

  İran Anayasası'na göre 50 gün içinde yeni Cumhurbaşkanı seçilecek. Meclis başkanı, yargı erki başkanı ve birinci cumhurbaşkanı yardımcısından oluşan kurul, yeni cumhurbaşkanının seçilmesi için süreci düzenlemekle yükümlü. Ülkede cumhurbaşkanlığı seçimine girecek adayların Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından onaylanması gerekiyor. Cumhurbaşkanı, onaylanan adaylar arasından halk tarafından seçiliyor.

• 3

  Seçime kadar görevi vekaleten yürütecek Muhammed Muhbir'e gelince. 68 yaşındaki Muhbir, 2021'de Reisi'nin koltuğa oturmasıyla Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcılığı görevine geldi. Ancak öncesinde çok sayıda üst düzey pozisyonda görev yaptı. Bunlar arasında İran Düzenin Çıkarını Belirleme Konseyi üyeliği ile İmam Humeyni'nin Emirlerini Uygulama Kurumu Başkanlığı da var.

• 4

  Muhbir, ABD'nin de yaptırım listesinde. ABD Hazine Bakanlığı, Ocak 2021'de,, İmam Humeyni'nin Emirlerini Uygulama Merkezi'nin, rejim muhaliflerine ait topraklara ve mülklere el koyduğunu belirterek Merkezin ve yöneticilerinin yaptırım listesine alındığını duyurmuştu. Dolayısıyla Muhbir de yaptırım listesine girdi. Muhammed Muhbir,, görevi devralmasının ardından Reisi'nin yolunu devam ettireceğini söyledi.

• 5

  Reisi'nin ölümü, ülkedeki siyasi dengeler açısından da soru işaretleri yarattı. Aslında İran’da temel siyasetlerin belirlenmesi anayasa tarafından Cumhurbaşkanına değil, dini liderin sorumluluğuna veriliyor. Kazanın ardından Hamaney'in ilk açıklaması da bu yönde oldu. Hamaney "İran halkı endişelenmesin, ülkenin işlerinde herhangi bir aksama meydana gelmeyecek" dedi.

• 6

  İbrahim Reisi'nin adı, son dönemde Hamaney'in olası halefi olarak anılıyordu.  Bu durumda Hamaney’in oğlu Mücteba Hamaney’in önünün açılacağı yorumları yapılıyor. 53 yaşındaki Mücteba Hamaney, dini liderin dört oğlundan biri. Ancak kimilerine göre Mücteba Hamaney’in seçilmesi meşruiyet sorunu yaratabilir. Zira Mücteba Hamaney'in, üst düzey kamu görevi tecrübesi yok. Bu görevde bulunmamış birinin,, kritik bir süreçte dini liderlik makamına geçirilmesinin riskli olacağı düşünülüyor. Ayetullah Ali Hamaney bu makama Cumhurbaşkanlığından geçmişti.

• 7