1915 olaylarını "soykırım" olarak tanıyan ülkeler

Kaç ülke 1915 olaylarına "soykırım" dedi

Ermeni diasporası, 1915 olaylarıyla ilgili "soykırım" kararını ilk kez 1965 yılında Uruguay'da çıkarmayı başladı. 1965'ten bu yana Uruguay'ı 24 ülke daha takip etti. Bazı ülkelerde ise yerel parlamentolar 1915 olaylarını "soykırım" olarak kabul ediyor. ABD'de 43 eyalet parlamentolarında "soykırım" kararını çıkardı. İşte 1915 olaylarını resmen "soykırım" olarak tanıyan ülkeler.

MUSTAFA KARAKUŞ/ntv.com.tr

URUGUAY

1915 olaylarını "soykırım" olarak tanıyan ilk ülke Uruguay oldu. Uruguay parlamentosu 1965 yılında 1915 olaylarına "soykırım" dedi.

KIBRIS RUM KESİMİ

Kıbrıs Rum yönetimi 1915 olaylarını 1982 yılında "soykırım" olarak kabul etti.

ARJANTİN

Güney Amerika ülkelerinden Arjantin 1915 olaylarını 1993 yılında "soykırım" olarak tanıdı. Ermeni lobisinin güçlü olduğu Arjantin, 1915 olaylarını "soykırım" olarak kabul eden ilk ülkeler arasında yer aldı. Arjantin doğumlu Papa Françis de bu yıl "soykırım" diyerek önemli bir tartışmanın başlamasına neden oldu.

RUSYA FEDERASYONU

Rusya 1915 olaylarını 1995 yılında "soykırım" olarak kabul etti. Rusya Federasyonu Federal Konseyi Devlet Duması (Temsilciler Meclisi) 14 Nisan 1995'de kabul ettiği kararda, Ermeni iddialarına konu edilen olaylarI kınadı ve "24 Nisan Soykırım Kurbanlarını Anma Günü" olarak ilan etti. Rusya Federasyonu Federal Konseyi Devlet Duması'nın 22 Nisan 2005 tarihli açıklamasında da Ermeni iddiaları paralelinde değerlendirmelerde bulunuldu.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 1915 olaylarının 100. yıldönümünde Ermenistan'ın başkenti Erivan'daki törenlere katılıyor.  Putin törene katılmadan önce 1915 olaylarının "soykırım" olduğunu bir kez daha vurguladı.

KANADA 1996

Kanada Parlamentosu Avam Kamarası 23 Nisan 1996 tarihinde aldığı kararda 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarına değinerek, her yılın 20-27 Nisan haftasını "bir halkın diğer bir halka karşı uyguladığı insanlık dışı davranışı anma haftası" olarak kabul edildiğini duyurdu. Kanada Parlamentosu'nun Senato kanadında 13 Haziran 2002 tarihinde "Ermeni Soykırımının Tanınması ve Anılması" başlıklı bir önerge kabul edildi. Kanada Avam Kamarası'nın 21 Nisan 2004 tarihinde kabul ettiği kararda da 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddiaları paralelinde ifadelere yer verilerek, yaşananlar "insanlığa karşı suç" olarak nitelendirildi.

YUNANİSTAN 1996

Yunanistan Parlamentosu ise 25 Nisan 1996 tarihinde çıkardığı bir kanunla 24 Nisan'ı "Ermeni soykırımını anma günü" ilan etti.

LÜBNAN 1997

Lübnan Temsilciler Meclisi'nin 3 Nisan 1997 tarihli kararında Ermeni çevrelerinin ifadelerine yer verildi ve 24 Nisan "Anma günü" ilan edildi. Lübnan Temsilciler Meclisi 11 Mayıs 2000 tarihinde kabul ettiği kararda Ermeni çevrelerinin iddialarına atıf yapıldı. Kararda, 1915 olayları kınanarak, Ermenilerin talepleriyle dayanışma vurgusu yapıldı.

BELÇİKA 1998

Belçika Senatosu 26 Mart 1998 tarihinde "Türkiye'de Yaşayan Ermenilerin 1915 Soykırımına İlişkin Karar"ı aldı. Kararda, Ermeni çevrelerinin iddialarına ilişkin çeşitli değerlendirmelere yer verilerek, Türkiye'ye de bunu kabul etmesi çağrısı yapıldı.

İSVEÇ 2000

İsveç Parlamentosu Dışişleri Komisyonunca hazırlanan ve Parlamentonun 29 Mart 2000 tarihli oturumunda kabul edilen İnsan Hakları Raporu'nun Türkiye ile ilgili bölümünde Ermeni çevrelerinin iddialarına da yer verildi. Kararda 1915 olayları Ermeni tezleri paralelinde değerlendirildi. İsveç Parlamentosu 11 Mart 2010 tarihinde kabul ettiği bir metinle de Ermeni iddialarını Asuri, Süryani, Keldani ve Pontus Rumlarını da içine alacak şekilde genişletti.

İTALYA 2000

İtalya Temsilciler Meclisi'nin 16 Kasım 2000'de kabul ettiği kararla Avrupa Parlamentosu'nun 15 Kasım 2000 tarihli kararına atıfta bulunularak, İtalyan Hükümetine sorunun çözümüne ilişkin girişimde bulunma çağrısı yapıldı.

VATİKAN 2000

Vatikan 1915 olaylarını ilk kez 2000 yılında "soykırım" olarak tanımladı. Arjantin doğumlu Papa Françis de iki hafta önce Vatikan'da düzenlenen ayinde, 1915 olaylarını "soykırım" olarak tanımladı. Açıklamaya sert tepki gösteren Türkiye Vatikan büyükelçisini geri çağırdı.

FRANSA 2001

Fransa Senatosu 7 Kasım 2000 tarihinde "acil görüşme" yöntemi ile gündeme getirilerek ele alınan "Fransa 1915 yılında Ermenilere karşı soykırım uygulandığını alenen kabul eder" ifadesinden oluşan yasayı kabul etti. Bu yasa Fransa Ulusal Meclisi'nin 18 Ocak 2001 tarihli oturumuna katılan 50 kadar parlamenterin oybirliğiyle kabul edildi. Dönemin Cumhurbaşkanı Chirac yasayı 29 Ocak 2001 tarihinde onayladı.

İSVİÇRE 2003

İsviçre Federal Parlamentosu Ulusal Meclisi 16 Aralık 2003 tarihinde Ermeni çevrelerinin iddialarını tanıyan bir önergeyi kabul etti.

SLOVAKYA 2004

Slovakya Ulusal Meclisi'nde 30 Kasım 2004 tarihinde "Slovakya Ulusal Meclisi, 1915 yılında Osmanlılar tarafından girişilen Ermeni soykırımını tanır ve bunun insanlığa karşı işlenmiş bir suç olduğunu kabul eder" şeklinde bir bildiri benimsendi.

HOLLANDA 2004

Hollanda Temsilciler Meclisi'nin 21 Aralık 2004 tarihinde yapılan oturumunda, "Hollanda Hükümetini Türkiye ile yürütülecek kültürel ve siyasi diyalog çerçevesinde Türkiye'nin Ermeni Soykırımını tanıması konusunu sürekli gündeme getirmesini" talep eden bir önerge kabul edildi.

VENEZUELA 2005

Venezuela Ulusal Meclisi 14 Temmuz 2005 tarihinde kabul ettiği kararda Ermeni iddiaları paralelinde görüşlere yer verildi. Kararda, bu iddialar kabul edilinceye kadar Türkiye'nin AB üyelik sürecinin askıya alınması da istendi.

LİTVANYA 2005

Litvanya Parlamentosunun 15 Aralık 2005 tarihli kararında da Ermeni iddiaları paralelinde görüşlere yer verildi Kararda, Türkiye'ye bunu tanıma çağrısı yapıldı.

POLONYA 2005

Polonya Parlamentosu, 19 Nisan 2005 tarihinde, Ermeni çevrelerinin iddiaları paralelinde bir kararı kabul etti. Kararda, Ermeni iddiaları paralelinde ifadeye yer verildi ve 1915 olayları mağdurlarının "saygıyla anıldığı"’ kaydedildi.

ŞİLİ 2007

Şili Senatosu 5 Haziran 2007'de Ermeni iddialarını tanıyan tanıyan bir karar kabul etti.

BOLİVYA 2014

Bolivya'da senato 1915 olaylarını "soykırım" olarak tanımlayan bir karar tasarısını onayladı. Karar tasarısı Bolivya Dışişleri Bakanlığı tarafından da kabul edildi.

ÇEK CUMHURİYETİ 2015

Çek Parlamentosu Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komisyonu, 1915 olaylarının 100. yıldönümünde Ermeni iddialarını "soykırım" olarak kabul eden bir önergeyi kabul etti.

Kararda, BM Genel Kurulu’nun 9 Aralık 1948 tarihli Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi ile "Ermeni Soykırımı"nı resmen tanıyan ülkelerin yasama-yürütme organları ve uluslararası kuruluşların kararlarına atıfta bulunarak, Çek Cumhuriyeti’nin soykırımların inkârını kınadığı kaydedildi. Kararda Pontus Rum, Asuri-Süryani ve Ezidiler de yer aldı.

AVUSTURYA 2015

Avusturya Parlamentosu Başkanı Doris Bures, parlamentoda yaptığı konuşmada, 24 Nisan 1915'te "Ermenilerin tutuklamasıyla" başlayan olayların "tehcir" ile devam ettiğini ve "soykırım" ile son bulduğunu öne sürdü. Bures, 6 siyasi partinin bu konuda birleştiğini ve bu çerçevede ortak bildiri hazırladığını söylemişti.

Konuşmasının ardından Bures, milletvekillerini saygı duruşu için ayağa kalkmaya davet etmiş, milletvekilleri, 1915 olaylarında hayatını kaybedenler için bir dakikalık saygı duruşunda bulunmuştu. Avustarya'nın kararına sert tepki gösteren Türkiye, Viyana Büyükelçisi Hasan Göğüş'ü geri çağırdı.

BREZİLYA 2015

Brezilya'da yasama organının üst kanadı Federal Senato’da 1915 olayları iddialarıyla ilgili karar 2015'te oybirliğiyle alındı. Karar metninde "soykırım kurbanlarının anısının onurlandığına" vurgu yapıldı. Ayrıca "soykırımdan kurtulup Brezilya’ya sığınanların ve mirasçılarının ekonomiye ve kültüre yaptıkları katkıya saygılar" sunuldu. Brezilya’da yaklaşık 40 bin Ermeni kökenli vatandaş yaşıyor.

SURİYE 2015

Suriye Meclisi, Türkiye ile siyasi ilişkilerinin kötüye gitmesinin ardından Ermeni soykırımı iddialarını tanıdı. Meclis'in aldığı kararda "Bu tür felaketlerin tekrar etmemesi için bütün ülkelerin aynı adımı atması "çağrısı yapıldı.

ALMANYA 2016

Almanya'da Federal Meclis "soykırım" iddialarını tanıyan bir tasarıya onay verdi. Hristiyan Birlik Partileri, Sosyal Demokrat Parti ve Yeşiller'in birlikte hazırladığı karar tasarısı, 1915 olaylarını "soykırım" olarak tanımladı. Kararla "soykırım" iddialarının okul müfredatına dahil edilmesi, tarih derslerinde okutulması istendi. Metinde yaşananlardan dönemin Alman İmparatorluğu da sorumlu tutuldu.